Xhieda ta’ Anġlu Farrugia – 7 ta’ Jannar 2020
Fl-Atti tal-Inkjesta datata 19 ta' Novembru 2019, rigward skont it- Termini ta’ Referenza ta’ l-Inkjesta Pubblika dwar l-Assassinju ta’ Daphne Caruana Galizia.
Seduta miżmuma llum it-Tlieta 7 ta’ Jannar, 2020.
L-Onor. Speaker Dr. Angelo Farrugia, iben il-mejjet George u Katerina nee’ Zammit, imwieled il-Mosta u residenti l-Mosta bil-Malti bil-gurament jghid:
Imh. M. Mallia: Se nibghatek ftit lura sat-two thousand and thirteen (2013). Tiftakar illi kienet saritlek intervista mat-Times minghalija, ma gazzetta, u inti kont iddikjarajt illi kellek certa preokkupazzjoni f’dak illi kont qed tara fil-Head Quarters tal-Partit Laburista dak iz- zmien, fejn inti deherlek illi kien hemm wisq rapproccament, kien hemm wisq avvicinanza bejn il-partit u nteressi kummercjali. Illum dak li nafu, dikjarazzjoni bhal din ghandha certa sinjifikat. Tista’ jekk jghogbok tespandi ftit fuq din id-dikjarazzjoni u x’gielghek tghidha? X’rajt dak iz-zmien?
Xhud: Dak li ghidt ghidtu. Jigifieri meta ntervistani, ma nafx – jidhirli Herman Grech intervistani, t-Times, dak kien wara li jiena rrizenjajt, meta ovvjament I fell of with Muscat. Saritli domanda dwar ovvjament il-valuri tal-Partit Laburista, li jiena ovvjament dejjem kont – meta fil-politika dak iz-zmien ghax illum m’ghadnix parti mill-Partit Laburista u lanqas ghandi partit, m’ghandix partit, kont irrizenjajt. Pero’ meta saret id-domanda kont urejt il- preokkupazzjoni ‘il ghaliex kont rajt certu moviment gol-partit li kien idejjaqni u kien idejjaqni ‘il ghaliex ovvjament jien kont iktar lejn il-grass roots. Jiena bhala Deputy Leader dak iz-zmien u anke kemm domt fil-Partit Laburista kont dejjem mal-grass roots. Allura meta kont nara certu nies dehlin fil-Headquarters kont insaqsi: dan x’inhu jaghmel hawn? Dan x’inhu jaghmel hawn? Ovvjament
imbaghad stabbilejt li kien hemm ir-raba’ (4) sular illi ovvjament din m’hijiex xi ahbar, din ilni mit-twenty thirteen (2013) li ghidtha nahseb. Illi kien ikun hemm certu moviment illi dawn in-nies jiltaqghu hemmhekk u dik xi haga li jiena espremejtha meta gie dan.
Imh. M. Mallia: Min kienu dawn in-nies jekk – min kienu u x’kien dan il- moviment li kont qed tara?
Xhud: Le, le dawn kienu nies illi jiena qatt ma rajthom gol-Partit Laburista.
Imh. M. Mallia: Per ezempju?
Xhud: Per ezempju Sandro Chetcuti wiehed minnhom. Naghti ezempju ta’ jigifieri li mbaghad ovvjament kien wara li tlaqt jien qalu li kellu xi ufficcju hemm. Jien ma nafx bih dan jien.
Imh. J. Said Pullicinino: Kellu ufficcju fil-Headquarters jigifieri?
Xhud: Kellu access – kellu xi access ghal gol- Partit Laburista. Pero’ ovvjament jiena rrizenjajt – niftakar il-gurnata ghax kienu qalu li ha tispicca d-dinja fit-twentieth (20) December, twenty twelve (2012). Dak inhar irrizenjajt anyway, meta bghatt l-ittra. Kienet two (2) pager fejn ktibt li Muscat ma fehem xejn dak li qed nghidlu, ma tridx tifhem allura jiena ma baqalix fiducja fit-tmexxija u kont irrizenjajt.
Imh. M. Mallia: Minn barra lil Sandro Chetcuti kont tara lil xi hadd iehor hemmhekk?
Xhud: Kont nara nies illi mhux – illi m’humiex normali li narahom. Jien kont naf id-delegati kollha tal-Partit Laburista. Jiena li trabbejt fil- partit mal-wing xellugija, prattikament mal-Perit Mintoff u ohrajn, Sciberras Trigona, ahna konna nafu n-nies li jiffurmaw il-Partit Laburista prattikament. Jigifieri ovvjament jaqbizlek xi hadd imma meta tkun fil-partit tkun tafhom in-nies. In-nies li ma tkunx normali tarhom you as the question u lil Muscat kont ghamilt referenza ghalihom, jigifieri ghidtlu. Ovvjament waqafna hemmhekk. Imbaghad ovvjament kien hemm incidenti ohrajn. Imbaghad kien hemm l-incident li inti taf bih ghax bhala Gudikant jiena kelli nirrizenja ghax ghaddejt passing remark fuq Magistrat, li ma semmejtiex hawn ovvjament, imma nsomma. Imbaghad it-
Times of Malta, ma nafx jekk hawnx xi hadd mit-Times hawn, gabuha li ghalkemm ma semmejtiex kont qed nirreferi ghall- Magistrat Audrey Demicoli u gabuha dak inhar biex jaqrha kullhadd il-first page bil-blu, fl-ewwel faccata biex taqraha zgur. Fuq xi haga li – kawza li jidhirli li quddiemek giet deciza fuq tal-voti tal-corrupt paractice. Iddecidejtha inti. Kont irbahtha quddiemek imma ghaddejt passing remark jidhirli.
Imh. M. Mallia: Minn barra – minn barra lil Sandro Chetcuti . . . . Xhud: Jien semmejt lil Sandro ghaliex . . .
Imh. M. Mallia: . . . kont tara lil xi hadd iehor minn dawn l-ismijiet li qed jissemmew illum per ezempju?
Xhud: Darba minnhom, ha nghidlek, darba minnhom ahna konna nahdmu hafna fil-partit. Ejja nghidu jiena kont inhobbu hafna lil Partit Laburista allura kont nahdem hafna fih. Kont Deputy Leader tal-Parlamentary Affairs u gie li ghamilt sas-siegha (1:00) ta’ filghodu, sa nofs il-lejl (00:00), hawnhekk hawn nies – jidhirli jekk hawn xi anzjan jista jikkonferma kemm konna ndumu. Darba minnhom mort, hrigt mill-ufficcju f’xi l-hdax (11:00) ta’ bil-lejl biex immur il-bathroom faccata u ma stajtx nifthu dan il-bieb. Mhux is- soltu, fil-hdax (11:00) ta’ bil-lejl u hareg wiehed ma nafux – pero’ naf li ma kienx midhla tal-Partit Laburista u x’hin hareg ghidtlu, “X’inti taghmel?” Qalli: “Le ghadni laqgha ma – ma, hawn hekk, hawn gew.” Mieghi ma kellux, lil Toni Abela ma staqsejtux, ma kienx hemm u lil Muscat ma staqsejtux, whatever. Dak iz-zmien kien ovvjament meta kienet riesqa l-elezzjoni kien hemm certu attivita wkoll, biex wiehed ikun car. Imma dik hija l-pozizzjoni tieghi, affarijiet li kienu jdejquni u jiena per ezempju ma kontx naccetta qatt, kemm domt fil-Partit Laburista, donazzjonijiet minn ghand kummercjanti jew x’jghidulhom hawn, x’jghidulhom . . .
Imh. M. Mallia: Negozjanti. Imh. A. Lofaro: Negozjanti.
Xhud: Jiena kienu jigi per ezempu bil-fifty (50) Euros jew twenty (20) Euros jew ihabbtu lil ommi u tghidilhom: Anglu mur sibu l-pjazza, ha jkun hemm hekk ghand il-hanut tat-te` u nigbor l-ismijiet. U mbaghad nigbor per ezempju meta jkun hem il-gbir ta’ fondi kont
naghtihom ircevuta ndividwali ta’ ,twenty (20), fifty (50) massimu forsi mija (100) xi hadd.
Imh. J. Said Pullicino: Pero’ . . . Xhud: Iva.
Imh. J. Said Pullicino: Onorevoli, ha nghidlek, veru dak li qed tghid huwa veru huwa dak li rrapurtat fil-gazzetta l-intervista tieghek, pero’ mill-intervista jidher illi inti kont inkwetat hafna fuq din l-istorja. Ma kienitx passing remark. Jigifieri inti qed tghidilna li kien hemm
– li ma ghandekx diffilulta illi certi nies ikunu fil-partit u l-partit jiftah ghalihom ghax dak hu l-partit hu jiftah ghal min irid jigi. Pero’ mbaghad ghidt kumment illi jekk il-persuna tkun genwina ma kienx ha jkollha problema u inti qed thoss hawnhekk illi ma kienx hemm genwinita u li kien hemm problema ta’ organizzazjoni fil-partit. Allura dan nixtiquk ahna tespandilna ftit ghaliex li qed naghmlu hawn dan: il-konnessjoni bejn dak li gara issa u dak li gara qabel u jekk setax kien hemm influwenza ndebita, mhux ghal dan il-kaz partikulari, generali ghaliex ahna anke ghandna l-idea generali ta’ kif ghandu jitmexxa l-pajjiz u inti qieghed hawn biex tghidnna nsibu xi bicca soluzzjoni.
Xhud: Bil-qalb klollha. U hekk ghandu jkun. Jiena trabbejt f’ambjent illi l- flus m’humiex valur. Ovvjament il-flus huma importanti. Jien missieri kien spizjar, Gorg, Alla jahfirlu u kien spizjar illi kien jaghmel hafna medicina ghall- fqar. Tghidli x’se tghid? Kienet tigi wahda l-ispizerija, jien kont l-Imgarr Pharmacy u kellu spizerija – dak iz-zmien kien ipoggi Censu Tabone li kien President u Delicata t-tabib ghadu haj – taghtih ricetta l-omm jew minn jigi u jghidilha: “Jiena jekk naghtihielek lesta seventeen (17) shillings six (6) pence.” Ghadni niftakar qisu l-bierah. Incident. U din fethitlu l- portmoney lil missieri, lil Gorg, u kella karta ta’ ta’ zewg (2) Liri. Qaltlu, “Irrid nghaddi biha din il-gimgha”. Qallha, “Tinkwieta xejn issa noqghod naghmilielek. ” U kienu jaghmluha. U kienu hamsa
(5) Malta dak iz-zmien. Jidhirli kien hemm – u kienu jcemplu lil xulxin u ha nghidlek ghaliex ha nigi ghad-domanda tieghek ta’ mhux ser indum hafna jien.
Kien hemm missieri Gorg, kien hemm certu wiehed Darmenia minn Hal Balzan, kien hemm missier Joe Borg li kien mal-Partit Nazzjonalista li kien Kummissarju, Gorg Borg missieru, missier Lou Bondi li kellu l-Bondi’s Pharmacy u kien hemm Portelli ta’ Rahal il- Gdid. Dawk kienu l-hamsa (5) li prattikament f’Malta u Ghawdex jaghmlulek il-medicina, jigifieri jhaltuha u jirrangaw. U missieri kien wiehed minn dawn. Allura konna nkunu hemmhekk. Kien hemm ommi, ohti t-tabiba dak iz-zmien konna dejjem hemmhekk l-ispizerija u dawk in-nies kollha u ommi tghidlu: “Kemm dahhalt Gorg?” Jghidlha: “Dahhalt hames (5) Liri”. Tghidlu: “Hames (5) Liri dawk in-nies kollha?” Imma hekk trabbejna.
Issa ha nigi ghall- punt tieghek. Mela ahna tlajna b’dawk il-valuri. Meta jiena dhalt fil-Partit Laburista, wara li spiccajt mill-Pulizija, ovvjament jiena kont fil-Partit Laburista qabel ma dhalt fil-Pulizija ghaliex jiena mmilitajt fil-Partit Laburista mis-seventy one (71) sas- seventy five (75). Imbaghad kelli xi nghid ukoll fil-Parit Laburista fuq incident u rrizenjajt ma komplejtx attiv. U dhalt bhala teacher, kont t-Training Collage bejn is-seventy five (75) u s-seventy seven
(77) u fis-seventy seven (77) kienu hargu l-ezamijiet ghal Spetturi minn barra u dhalt jiena u Mifsud Tomasi, Alla jahfirlu, illum miet ukoll, Mario. Imbaghad kelli mis-seventy seven (77) san-ninety six
(96) fil-Pulizija. X’hin dhalt lura fin-ninety six (96), li kien f’Lulju tan-ninety six (96), jiena ma Karmenu kelli x’naqsam fil-Partit Laburista ghaliex Karmenu lili avvicinani biex nohrog. In fatti Alfred Sant qatt ma kelli dik ir-relazzjoni mieghu, anzi pjuttost kellna hafna problemi anke kif – fuq issues tal-partit. Imma kemm dam Alfred Sant dejjem kien hemm kontinwita ghal dak li kont nemmen fih jiena b’xi mod anke jekk kien hemm certu problemi.
Wahda minnhom kienet illi jiena ridt illi jidhol is-Super Magistrate fin-ninety six (96), jidhirli ninety six (96), ninety eight (98) u konna ressaqna anka proposta li ressaqniha jiena u anka George Abela dak iz-zmien fejn ikun hemm is-Super Magistrate biex dejjem ikollu poter responsabbli, answerable biss ghal-Parlament ghall- investigazzjonijiet li jaghmel, dak li huma kazijiet ta’ korruzzjoni etc. U b’xi mod dina ma naf kif waslet – ma gietx diskussa,
propjament riedet two thirds tal-Parlament ghax kienet emmeda kostituzzjonali.
Jiena lil Muscat ma ssapportjajtu qatt. Jigifieri jiena meta Muscat hareg ghal leader jiena ma kontx wiehed li qed nissaportja lil Muscat. Allura l-istil ta’ Muscat ma stajtx inkun nafu. L-uniku darba li ltqajt ma’ Muscat kien meta kien fi-Parlament Ewropew, kont ressaqt xi thirty five (35) jew thirty six (36) cases, ma niftakarx, quddiem il-Kummitat tal-Petizzjonijiet meta Fenech Adami ma riedx jimplimenta d-decizjonijiet tat-Tribunal ta’ l- Ingustizzji. Kelli diversi u l-Qorti hawn gejt quddiemek jiena ghax fl- ahhar bicca mexxejthom inti hux hekk? Qed nghid sew? U mort Brussels u Brussels tellajt lill- mara ghaliex ridt illi jkolli witness Maltija to counter sign my applications u hemmhekk iltqajt ma’ Muscat ghaliex Muscat kien diga qieghed fil-Parlament Ewropew. Dan qed nitkellemu two thousand and four (2004) or five (’05). Jigifieri lil Musct minn hemm bdejt nafu.
Wahda mill-affarijiet li kont tkellimt ma’ Muscat kienet, kien hemm hu, Louis Grech u John Montaldo, qaluli: “Niltaqghu ma Shultz.” Ghidtilhom: “Jiena ma ghandix ghalfejn niltaqa’ ma’ Shultz.” Kien il-kap tas-Socjalisti. Ghidtilhom: “ghax jiena l-persuna li ghamilt biex inressaq dawn il-kazijiet kien il-habib tieghi dak iz- zmien – kien fil-Parlament Ewropew Antonio Di Pietro. Dak iz- zmien Antonio Di Pietro kien parlamentari u kien bhali kollega, konna ninvestigaw insomma. Kien hemm kuntatt anka ma’ Piero Grasso dak iz-zmien fil-. . . . . Allura huwa ghamilli tajjeb biex immur quddiem il-kumitat u jiena wahda mill-affarijiet li kont ghidtlu lil Muscat meta qalli fuq dawn il-kazijiet ghidtlu: “Hemm bzonn illi meta jitla’ l-Partit Laburista jridu jigu ndirizzati l- ingustizzji kollha, kollha, fresh slate. Ma nistghux inhallu jkun hemm il-Labour ikollu l-ingustizzji, jkun hemm in-Nazzjonalisti jkun hemm l-ingustizzji jigifieri fresh slate. U dik kienet l-idea tieghi. Allura Muscat – dik kont iddiskutejtha mieghu pero’ ma kontx avvicinat u ha nghidlek ghalxiex, ghax rajtu hafna close ma l-istil dak iz-zmien mal-wing ta’ Alfred Sant. Ahna konna iktar mal-wing xellugi, ma’ Mintoff u semmejt l-ohrajn.
Issa meta ha l-leadership jiena ma kontx il-favorit ta’ Muscat. Muscat hargu ohrajn, jigifierii jiena tlajt Deputy Leader u Muscat sar Leader u bdejna nahdmu. Jien kelli iktar – iktar kont nikkoncentra fuq ix-xoghol Parlamentari u l-procedura u anke ovvjament il-massa ta’ nies, specjalment ghamilt hafna xoghol biex nara li n-nies ta’ Mintoff jigu lura fil-partit. Kien hemm problema. Jiena ghamilt ezercizzju mad-distretti kollha dak iz-zmien illi kien hemm madwar hmistax il-elf (15,000), fl-opinjoni tieghi li ma kienux qed jivvotaw minhabba Mintoff, allura ridt illi dawn jigu lura u fil-fatt Muscat gab lil Mintoff fil-partit. Jigifieri dik kienet importanti. Issa mbaghad l-istill ta’ Muscat beda – kellu n-nies tieghu. Jien kelli n-nies tieghi imma dak li kien idejjaqni kont nghidlu bih.
Imh. J. Said Pullicino: U inti meta spiccajt, mhux spiccajt, inti keccewk fil- fatt. Tant li huwa hekk inti ghidt huwa a political murder u stab in the back, jigifieri dawn il-kazijiet ghidthom inti u nahseb li jirriflettu ezatt x’kien jaghmel dakinhar. Semmejt ukoll il-valuri. Il- valuri anke fl-intervista semmejthom inti u ghidt li peress il-valuri li nbidlu, ma ghadhomx l-istess, inti ma stajtx tibqa f’dak il-partit. Mela, liema huma dawn l-valuri li inti hassejt dak iz-zmien illi kienu nbidlu daqshekk radikalment. Ha nghidlek inti l-partit kont thobbu. Tant kont thobbu, ghext fih u biex hadt pass bhal dan bilfors kien hemm xi haga serja hafna li kienet iddejqek u int li semmejt fl-intervista kien biss principalment din il-konnessjoni bejn in-negozju . . .
Imh. M. Mallia: Il-partit.
Imh. J. Said Pullicino: U l-politika, bejn in-negozju u l-finanzjarjament tal-partiti. Issa ahna jinteressana nkunu nafu u iktar minnek difficli li se jkun hawn nies li jistghu jghidulna u mhux qieghed nghidlek ghall- partit tieghek u ghall- partit l-iehor ghaliex it-tnejn (2) kontu bl-istess sistemi u mportanti li nkun naf jiena halli nkunu nistghu niggustifikaw dak li gara llum, jekk hemm konnessjoni anke mill- boghod ma dak li gara qabel.
Xhud: Ifhimni . . . .
Imh. J. Said Pullicino: U jekk jista’ jkun Dottore, jekk jista’ jkun anke tidentifikalna n-nies ghax in-nies huma mportanti.
Xhud: Jiena . . . .
Imh. J. Said Pullicino: Jekk inti ma tafhomx, ghidli ma nafhomx imma jekk inti tafhom u tghidli dan it-tali kien ikun hemm kulljum irrid inkun naf jiena.
Xhud: Jiena, r-raba’ sular, meta semmejt ir-raba’ sular . . . Imh. J. Said Pullicino: Il-politika jaghmluha n-nies eh.
Xhud: Le, le, le. Ma ghandi l-ebda problema jiena. Jiena dak li ghidt nikkonfermah u qatt ma Muscat gie jghidli x’inti tghid. La Muscat u hadd mill-esponenti tal-Partit Laburista, jigifieri dak li ghidt ghidtu u ma rtirajt xejn. U mhux talli ma rtirajt xejn, talli jiena ghamiltha cara, jekk il-Partit Laburista huwa l-partit taz-zghir, all right, ovvjament meta tkun fil-Gvern trid tiehu hsieb kullhadd. Dan bhal missier ta’ familja, imma inti principalment il-valuri tieghek huma biex tara z-zghir . . .
Imh. J. Said Pullicino: U inti ghidt il-middle class ukoll. Xhud: Kif?
Imh. J. Said Pullicino: U inti ghidt il-middle class ukoll fl-intervista tieghek.
Iz- zghir u l-middle class, jigifieri hemm qieghda.
Xhud: U zgur. Il-middle class mhux iz-zghir! Meta tara l-istorja politika minn fejn tela’ middle class? Jiena issa jigifieri mhux se noqghod nidhol fil-kwistjoni politika. Pero’ l-punt qieghed hawn : illi jiena kont car hafna, dak li kont qed idejjaqni kont qed naghmilha cara. Meta jiena gejt, wasalt ghad-decizjoni li nirrezenja fl-ghoxrin (20) ta’ Dicembru, b’ittra li ktibt u ma kientx two (2) liner ha nkunu cari, jigifieri kienet ittra illi kienet cara, jiena l-affarijiet ghamilthom cari. Jiena li qed nghid min huma n-nies – kien hemm diversi. Jiena wahda mill-affarijiet li kienet tinkwetani hija, wara li tlaqt ghax jiena kien hemm perjodu fejn qaghadt fis-silenzju.
Jiena mit-twentiegh (20) December sakemm tajt dik l-intervista ghaddew kwazi xahrejn u niftakar kelli lill- Patri Donat, ma nafx tafux, minn Hal Balzan, issa miet Alla jahfirlu u kien qieghed Ghawdex mieghi, ghax hu qalli: “Fejn sejjer Ang?” Ghidtlu: “Sejjer il-Mosta.” Qalli: “ Twassalni sal-kunvent?” U dak il-hin cemplitli l-
mara, xi kwarta wara, Carmen. Qaltli: “Isma hawnhekk qed jghidu illi inti qieghed tiltaqa’ ma’ Muscat.” Jew xi haga hekk kienet fuq ir- radio jew xi television. Ghidtilha: “Fejn qed jghidu?” jiena. Qaltli: “Qed jghidu li qed tiltaqa. . .” Ghidtilha: “Ma jistax ikun ta’”, ghidtilha: “jiena lil Muscat ilni ma narah minn Dicembru”. Qaltli: “Mela kif tasal ejja ha nkellmek.” Ghandi l-mara tieghi hija mara ta’ principju, mara soda, mara tal-knisja u ovvjament mort inkellimha u kelli l-patri gol-karozza. Dak iz-zmien kelli Subaru u kelli l-patri. Wasalt id-dar u ghidtilha: “Ha nwassal lill-patri.” Dahhaltu ghal kafe. Qaltli: “Mela ha nghidlek quddiem il-patri.” Qaltli: “jekk hu vera, qaltli: irridek illi tghid illi dan qed jigdeb fuqek jekk mhux qed tiltaqa’ mieghu.” Hekk kienet l-istorja. U b’hekk tghajt l-intervista. Dan kien fi Frar. Il-punt qieghed hawn – illi dak li kien qed idejjaqni, kont nitkellem fuqu.
Issa meta jiena rrizenjajt, jiena rrizenjajt fuq li qalli hu, illi jiena attakkajt il-Gudikatura. Issa jien hawnhekk hdimt kwazi fuq ghoxrin (20) sena jew ma nafx kemm bhala avukat, bhal pulizija kelli dsatax (19) –il sena, ma nafx kemm ‘il darba gejt quddiem Magistrati . . .
Imh. M. Mallia: Hekk hu.
Xhud: Niftakrek Ghawdex jiena u gejt quddiemek u Malta. Anke quddiemek gejt u quddiemha gejt ukoll, kont Magistrat. Jiena kelli dejjem rispett u l-integrita dejjem rajt li nzommha f’kull livell. Imma meta gejt indirizzat li qieghed nattakka lill- Gudikatura, rajtha serja. Staqsejt ghaliex. U dak iz-zmien meta staqsieni biex nirrezenja, jiena lanqas kont Malta. Jiena kelli problema bit-tifla, domt snin u kont nehodha f’postijiet fejn anke per ezempju minhabba li tiehu certu kura dak iz-zmien u hemmhekk qalli biex nirrezenja. U allura jiena . . .
Dr. T. Comodini Cachia: Ma nafx il-gurnalisti ghandhomx jitwaqqfu milli jirrapurtaw . . .
Imh. A. Lofaro: Ahjar ma noqghodux nidhlu – ma jirrapurtawiex . . .
Xhud: Li qed nghid ma jigix irrapurtat mill-press ovvjament, nifhem li dawn huma affarijiet . . .
Imh. A. Lofaro: Kif trid int.
Xhud: Ma jigux irrapurtati mill-press dawk li huma privati. Imh. M. Mallia: M’ghandekx ghalfejn tghidhom.
Xhud: Allura l-punt qieghed hawn : illi jien saqsejt fuq xiex ghandi nirrezenja u r-rizenja kient illi jiena meta tkellimt f’post ir-Rabat, kien Mass Meeting, kont ghidt illi wasal iz-zmien illi meta jitla’ l- Partit Laburista fil-Gvern irridu nindirizzaw il-procedura civili tal- Kodici illi meta Magistrat ikollu possibilta’ ta’ konflitt politiku dirett ghandu jirrikuza ruhu. Dak kull ma ghidt. U ma b’dizrispett lejn Audrey Demicoli, anzi. Jiena z-ziju taghha habib tieghi, il-patri hawn x’inhu, qassis. Audrey kienet kors mieghi. Imma dak iz- zmien li kelli l-kaz taghha tal-vote rigging, meta ghamilt kawza kontra l-Partit Nazzjonalista fuq il-voti, Salvu Demicoli, missierha, kien ta’ l-Elcom u allura hassejt li seta’ kien hemm kunflitt. Mhux qed nghid li kien hemm kunflitt ghax jiena nafha . . . Pero’ meta nigu ghal dawn il-kummercjanti anka l-fatt illi inti gejja kampanja elettorali u thossok komdu li ha taghmel kampanja b’sahhitha – jien meta rajt kampanja b’sahhitha, twenty thirteen (2013) bilfors dahhalt f’mohhi illi ghandek ghajnuna qawwija
Imh. A. Lofaro: U kont qieghed tarahom ukoll hux vera Onorevoli? Xhud: Kont qed nara l-prezenza.
Imh. A. Lofaro: Imma min kienu dawn in-nies? Xhud: Ifhimni min kienu ndividwalment . . . Imh. M. Mallia: Per ezempju?
Xhud: Ma kienx ikolli access ghar-raba’ sular. Jien darba tlajt hemmhekk biex nidhol ir-raba’ sular, biex inkellem persuna, wiehed li kien attiv fil-Partit Laburista u x’hin mort jien issoltu niftah il-bieb hux. Kien hemm qisu bhal numri . . .
Imh. A. Lofaro: Code. B’xi code.
Xhud: Ma rridx ninhass li jiena ghax jiena – imma kwazi fqajt il-bieb biex nidhol hux jigifieri.
Imh. A. Lofaro: U zgur.
Xhud: Hassejtni skomdu dak iz-zmien. Kont deputy leader ovvjament. Imh. J. Said Pullicino: Jigifieri inti ma tafx . . .
Xhud: Jigifieri tghidlix, jekk tghidli t-tali kien ikun hemm? It-tali kien ikun hemm? Jiena zgur li kien ikun hemm ghax kont narah regolari huwa Sandro Chetcuti.
Imh. A. Lofaro: Lilu biss gharaft possibli?
Imh. M. Mallia: Lil Keith Schembri kont tarah hemmhekk?
Xhud: Lil Keith Schembri kont narah. Keith Schembri kien ikun hu fir- raba’ sular.
Imh. M. Mallia: Hu fir-raba’ sular? Imh. A. Lofaro: I see.
Xhud: Imma ahna qed nitkellmu fuq kummercjanti.
Imh. M. Mallia: U Keith Schembri dak iz-zmien ma kienx maghruf fil-politika voldieri.
Xhud: Imma Keith Schembri dak iz-zmien kien diga, kien diga jiehu sehem fl-attivitajiet tal-partit.
Imh. M. Mallia: Kien diga qed jiehu sehem? Xhud: Iva, ma kienx persuna eletta.
Imh. J. Said Pullicino: U kien jorganizza l-elezzjonijiet ukoll? Kellu sehem qawwi fl-elezzjonijiet.
Imh. A. Lofaro: U zgur, fil-kampanja elettorali.
Xhud: Jiena ma nistax nghidlek ghax il-kampanja elettorali tat-twenty thirteen (2013) ma kontx hemm. Le, le, jigifieri, imma I have to be fair mal-persuna. Jiena m’ghandi minn xejn. Jiena l-hajja tieghi hija kollha – jekk tghidli, ha nghidlek inti taf ghax inti niftakrek ma Demarco mhux hekk. Jien niftakar meta jiena telghu n- Nazzjonalisti fl-eighty seven (87) hux hekk, f’Mejju, jien baghat ghalija Fenech Adami kien u niftakar cempilt lil missieri. Kont Spettur l-Imsida. Ghidtlu: “Baghat ghalija l-Prim Ministru.” Qalli: “Baghat ghalik il-Prim? Mela int ghamilt xi haga?” Ghidtlu: “Jien naf?” Ghidtlu: “ghalfejn baghat ghalija.” U mort u qalli: “Trid tinvestiga l-kaz ta’ Nardu Debono.” Ghidtlu: “Jien?” Ghidtlu: “ghandek daqs dawn galluni hawn.” Kien hemm Deputy Commissioner dak iz-zmien, Kummissarju. Qalli: “Iva ghax inti l- uniku wiehed young.” U spiccajt investigajt il-kaz ta’ Leonard Debono. Issa x’gara l-proklami li taw, dika haga ohra. L-istess fuq il-Caravaggio, jigifieri. Wara dak kollu mbaghad spiccajt transfer
Ghawdex ghal erba’ (4) snin. Minn hemm tlaqt jien, jigifieri dan mhux qed nghid affarijiet. Jigifieri l-hajja . . .
Imh. J. Said Pullicino: Ha nghidlek l-istorja kollha nteressanti. Xhud: Imma inti tafha kollha l-istorja mhux hekk.
Imh. J. Said Pullicino: Ara ha nghidlek fl-elezzjonijiet ix-xoghol tal-partit huwa illi jigbor nies kemm jista’ jkun, allura l-lobbying huwa parti normali illi jkun hemm sections jaghmlu lobbying mal-partit.
Xhud: Kien ikun hemm persuni . . . .
Imh. J. Said Pullicino: Per ezempju hadd ma ddiskuta l-lobbying tal- kaccaturi, tan-nassaba, il-lobbying tal-LGBTIQ, huma lobbying legittimi, lanqas inti tikkontesta lobbying ta’ nies li ghandhom in- negozju li jistiequ illi n-negozju taghhom jimxi. Pero’ issa d- domanda hija din: inti mhux in-negozjanti dejquk. Inti dejquk certi negozjanti u dik iddejjaqni jien ghax certi negozjanti tajjeb tkun taf x’tip ta’ negozjanti huma dawn.
Xhud: Jien per ezempju negozjant bhal George Gatt, Alla jaghtih il-genna, li kien parlamentari, negozjant kbir, ma kienx idejjaqni u ha nghidlek ghaliex.
Imh. J. Said Pullicino: Imma liema huma dawk li jdejquk?
Xhud: Jiena qed nghidlek, Sur Imhallef jiena qed nghid dak li naf. Ghaliex ghandi nsemmi persuna?
Imh. J. Said Pullicino: Le, le jekk ma tafx ma tafx.
Xhud: Jiena George Gatt per ezempju kien negozjant – kien wiehed mill- kbar ta’ Gatt Brothers u kellu hafna progetti anke taht in- Nazzjonalisti, jigifieri kien jiehu progetti, kien jiehu progetti kbar. Il-fatt li kont narah fil-Partit Laburista ma kienx idejjaqni, ghaliex? Ghaliex ghalkemm kien negozjant u kummercjant kbir fin-negozju, kien baqa’ jhobbu lill-partit. Dawk ma kienux idejquni. Wiehed per ezempju – Micallef Rasin illi kienet tikteb fl-Indipendent, jiena qatt ma nizziltha jien. Darba kienet cemplitli niftakar, kont qed niddefenti lil xi hadd fil-PSC, surgent jew pulizija dak iz-zmien fuq xi haga u bdiet tkellimni bl-Ingliz. Ghidtilha hu pacenzja aqta’ m’ghandix aptitek u tlajt il-Headquarters u nsibha tibki u baghat ghalija Muscat qalli: “Toqghodx tghajjat maghhom”. Imma jiena
ghax dawn ma kienux ihossuh il-partit. Jiena fuq dan nitkellem hux.
Imh. J. Said Pullicino: X’kien jiddistingwi lil dawn in-nies minn certi negozjanti li jinkwetawk?
Xhud: Semplici. Il-partit, ha nitkellem fuq il-Partit Laburista, l-partit Laburista – din il-problema hu jafha, l-Partit Laburista jien nafu dejjem illi n-nies jahdmu b’mod volontarju, jhobbu lill- partit, isaqsu domandi fuq affarijiet bazici, fuq xoghol, fuq kif ha nirranga l-penzjoni, fuq affarijiet normali tal-hajja biex tghix hajja dicenti. Qatt ma tkellimna – u jiena mhux talli qatt ma tkellimna, jien qatt ma kont nappartjeni ma’ din id-diskussjoni, jigifieri ma kienux idahhluni illi nidhol f’diskussjoni dwar xi progett. Per ezempju wahda mill-affarijiet illi weggajt u weggajt hafna u se nsemmiha ghaliex ovvjament hija suggett interessanti, hija fuq il-kwistjoni ta’ l-energija.
Jiena kont Deputy Leader tal-partit bejn l-elfejn u tmienja (2008) sa l-elfejn u tnax (2012). Tliet (3) xhur qabel l-elezzjoni. Jiena qatt ma gejt infurmat dak iz-zmien dwar kif se tithaddem is-sistema ta’ l-energija bi precizjoni. Allura meta kont f’Xarabank, jidhirli l-ahhar xahar qabel ma rrizenjajt, apparti li kien hemm domandi ohrajn, xi hadd saqsieni, jidhirli Cacopardo, jekk hux ser inrahsu l-ilma, l- kontijiet ta’ l-ilma. U jien ghidtlu le ghax fuq l-eletriku konna qed nitkellmu. Meta fil-fatt jidher illi l-Partit Laburista, ghamel sew mhux qed nghid, imma jien ma kontx naf, kien ukoll ha jindirizza r- rohs ta’ l-ilma. Biex nurik kemm jien ma kontx involut jekk kemm il-darba xi negozjanti kienu qed jitkellmu mal-Partit Laburista jew nies li kienu qed jaghmlu dan il-progett dwar ir-rohs. Allura ghad- domanda tieghek jien kont niexef mill-informazzjoni, pero’ kont qed niddejjaq mis-sitwazzjoni u kont onest bizzejjed, kont onest bizzejjed illi l-affarijiet li kont naf ghidthom u ma rtirajt xejn.
Imh. J. Said Pullicino: Ha naghmel domanda b’dan il-mod allura, jigifieri nistghu nghidu inti kont inkwetat ghaliex tahseb li dawn in-nies talli jghinu lil-partit, talli jkunu f’relazzjoni mal-partit qed jippretendu xi haga in kumpens lura u allura kien hemm xi progetti
li kienu diga approvati jew mifthema minn qabel l-elezzjoni? Taf xi haga fuq hekk?
Xhud: Le.
Imh. J. Said Pullicino: Dan qed nitkellmu fuq . . .
Xhud: Jiena naf li kien jghidli missieri. Missieri kien jghidli – missieri kien laburist, socjalist ta’ vera. Fin-nineteen sixty two (1962) fetah spizerija l-Imgarr jew sixty one (61) u darba qala’ citazzjoni ghax l- ispizerija semmiha bil-Malti, semmiha Spizerija Imgarr bhal ma hija sallum, ghadha sa llum l-ispizerija Vilena ghax tah citazzjoni ghax mhux Imgarr Pharmacy. Kien hemm xi Legal Notice, kien iddefendieh Ugo Mifsud Bonnici, ghadu mimli bl-ghomor. Wehel xi hames (5) xelini dak iz-zmien, il-Magistrat jidhirli li kien Gouder ghax bl-amment issa u mbaghad appella u sakemm sar l-appell giet l-Indipendenza u waqa’ kollox fuq l-isem u dan. U l-mama qaltlu, “B’hamest (5) itfal qed tissogra tmur il-habs ma thallasx multa ta’ hames (5) xelini.” Ghall- punt. Issa missieri kien jghidli: “Int qatt rajt hamiema ittir ma virdun, jew ma ghasfur tal-bejt?” U jien qbadt nidhaq. Qalli: “Din zommha f’mohhok. Dak li inti komdu bih ghax temmen fih hekk trid tibqa l-hajja tieghek ghax inkella ha jkollok il-problemi, meta thallat.” U din baqghet f’mohhi.
Imh. J. Said Pullicino: U inti ma hassejtekx komdu f’dawk ic-cirkostanzi. Xhud: U jien ma hassejtnix komdu cirkostanzi. That was it.
Imh. J. Said Pullicino: Mill-banda ‘l ohra kient tant serja s-sitwazzjoni illi meta staqsewk x’effetti se jkun hemm wara li rrizinjajt int sa kont ghidt lil gurnalista illi anke kellek death warning.
Dr. J. Azzopardi: Death threath. Dr. T. Comodini Cachia: Theddid.
Imh. J. Said Pullicino: Li kont gejt mhedded b’hajtek u qalulek li se jigrilek bhal tal-Mosta.
Xhud: Iva. Iva ghax ircivejt ittra . . .
Imh. J. Said Pullicino: Jigifieri daqshekk kienet serja din.
Xhud: Ircivejt theddid jiena. Anek ittra miktuba u jaf il-Kummissarju nahseb Rizzo. Qed nara lil Rizzo hawn barra, jaf biha. Ovvjament dik l-intervista ma ghogbitx lill kullhadd hux hekk.
Imh. J. Said Pullicino: Le, le ovvjament jigifieri ma ghogbitx lil kullhadd – Dottore l-uniku haga li nkwetatek f’din l-intervista, ghax il-bqija huwa kollu politikament korrett, l-idea illi hemm xi haga, l-idea illi hemm xi haga illi mhix tas-soltu li huma dawn il-kuntratturi jitkellmu mal-Gvern . . .
Imh. A. Lofaro: Negozjanti, kuntratturi . . .
Imh. J. Said Pullicino: Mal-partit illi ta’ certi kuntratturi u li qanqlet din ir- rejazzjoni. Din hija l-unika haga li hawn li setghet gabet rejazzjoni fuq hekk.
Xhud: Id-diskussjoni ma dawn in-nies ma kienetx issir minn naha tieghi. Imh. J. Said Pullicino: Inti ma taf xejn fuq dan?
Xhud: Allura jiena bhala Deputy Leader, ovvjament qed nitkellmu fuq hejarajkija ta’ partit, ghandek il-mexxej, ghax ahna tal-Labour nghidu l-mexxej ma nghidux kap, ghandek il-mexxej u d-deputat mexxej u d-deputat mexxej tal-partit. Mela d-deputat mexxej tal- partit irid jara illi l-kumitati, d-delegati etc., id-deputat mexxej tal- Parlament huwa l-lunga mano tal-mexxej suppost. Allura dak li jaf il-mexxej irid jafu hu. Dak li ma kontx qed nara, nafu jien, jiena I was asking.
Imh. M. Mallia: Semmejt valuri. Semmejt il-valuri. Issa nafu ahna li tradizzjonalment il-Partit Laburista dejjem kien fuq ix-xellug. Ma dawn in-nies inti kont qed tara taqliba? Kont qed tara l-partit miexi iktar lejn il-lemin?
Imh. A. Lofaro: Jew xi business like approach?
Imh. M. Mallia: Kien hemm a business approach illi dan il-partit ma kienx qieghed dak illi dejjem tafu int?
Xhud: Iva jiena nista’ nghidlek illi jiena qatt ma kont favur il-moviment kif gie – ma kontx wiehed minn dawk li kont favur illi kullhadd jista’ jersaq imbaghad wiehed jara. Jiena niftakar way back fl-eighty one (81) meta l-Labour tilef l-elezzjoni imma rebah l-elezzjoni . . .
Imh. M. Mallia: Tas-siggijiet. Imh. A. Lofaro: Tas-siggijiet.
Xhud: Ovvjament dak iz-zmien kont fil-Pulizija u ironikament kont transferred Ghawdex ghaliex jiena ghamilt rimarka fuqha dik, li meta m’ghandekx il-voti m’ghandekx dritt tigverna imma in ogni
caso. Pero’ niftakar staqsejna lil Mintoff darba – konna group ta’ attivisti u Mintoff kien ghamilha cara illi ma kelliex tkun. Jigifieri l- fatt li kien hemm dan ir-rizultat skerz, ovvjament Kostituzzjonalment wiehed jista’, u fil-fatt kien hu li fl-eighty four
(84) ghamel l-ahhar speech fejn ried illi jkun hemm emmenda fil- Ligi illi min ghandu l-voti jirbah il-Gvern. Imma mbaghad konna nitkellmu mieghu, imma issa once li tlifna, once li l-Labour tilef fl- eighty one (81), once li l-Labour fl-eighty seven (87) rega’ tilef bl- istess distakk dak iz-zmien, kif ser igib? Ahjar hekk u taf fejn int milli b’hafna u ma nafx x’inhu jigri. Niftakarha. Issa jien qed nikkwota lil Mintoff ghaliex tista’ ma taqbilx f’hafna affarijiet li ghamel, imma dak li huwa fil-Partit Laburista nahseb illi hemm hekk konna nafu x’ahna naghmlu bhala valuri. Kien hemm fejn ma qbiltx mieghu, jiena per ezempju ma qbiltx mieghu meta fin-ninety eight (98) ried bilfors inizzel il-Gvern u hemmehkk ghamilna xi sentejn u nofs jew tlieta (3) ma nitkellmu ghaliex il-partit jigi dejjem qabel. Pero’ dawk huma l-principji.
Imh. M. Mallia: I see.
Imh. J. Said Pullicino: Inti kont ghidt illi some believe that Labour Party is moving into a cut and paste version of the PN in the ninties (90’s), more capitalist comfortable contractors, dik kienet il-feeling tieghek hux hekk? Din kienet il-feeling tieghek?
Xhud: Ghaliex dika kont ghidtha Sur Imhallef, ghaliex Fenech Adami fin- ninties (90’s) kien ghamel l-istess imma b’differenza, ghaliex il- kuntratturi u l-kapitalisti kienu ga qeghdin fil-Partit Nazzjonalista imbaghad resaq ukol biex jiehu l-voti tal-Labour.
Imh. J. Said Pullicino: Jien u int naqblu li . . . Xhud: Kif?
Imh. J. Said Pullicino: Naqblu jiena u int illi l-korruzzjoni ma hi monopolju ta’ ebda partit. Kullhadd se jkollu korruzzjoni. Issa jigifieri jiena d- domanda tieghi hija din – illi taqbel mieghi allura illi tant kienet aggravat ruhha l-affari, f’mohhok jigifieri qed nghid, li kienet se twassal ghall- problemi kbar bil-partit dak iz-zmien?
Xhud: Iva. Ha nghidlek ghaliex . . . .
Imh. J. Said Pullicino: Kienet qed tiehu l-gheruq fil-mentalita ta’ kif tigi t- tmexxija tal-partit li se tikkrea problemi kbar li twassal anke ghall- korruzzjoni, taqbel mieghi sa hawnhekk?
Xhud: Jiena nemmen bhala persuna li kont fil-politka, ovvjament illum m’ghandi l-ebda dritt naghmel kummenti, dak iz-zmien u lanqas irrid nazzarda nghaddi kummenti, pero’ meta inti tkun komdu ma nies li m’humiex parti mill-partit, imma li b’xi mod jaslu jersqu lejn il-partit ghal xi raguni illi mhux ghax ihossuhom, they belong, hemmhekk se jkollok il-problemi. Jiena niftakar u nahseb illi nista’ nikkonfermaha, jekk hawn tal-Malta Today jistghu jtellghuha issa, meta jiena kkontestajt ghal leader fit-two thousand and three (2003) jidhirli, meta kien hemm Alfred Sant, wara li tela’ Alfred Sant, ghax dan l-ewwel telaq imbaghad qal riega gej, u mbaghad – apparentament kien telaq, allura konna ha ntellghu tlieta (3) u mbaghad rega’ gie lura nsomma spiccajna xorta tlieta (3) minghajr wiehed (1).
Jiena fl-Esekuttiv tal-Partit kont qajjimt illi naqbdu mir-Repubblika bhala cut date nineteen seventy four (1974), hekk hu mir- Repubblika ghaliex dakinhar saret Republika il-Kostituzzjoni ghal kullhadd, sallum, jigifieri sa dakinhar li tkellimt jien, illi kull min jista’ jkun involut f’xi tip ta’ korruzzjoni anke, anke, minimament m’ghandux ikollu pozizzjoni gholja fil-partit. U niftakar dik marret ghall- vot fl-Ezekuttiv tal-Partit, dina ovvjament wiehed jista’ jsibha din u niftakar inhatret kummissjoni biex naraw dwar dan il-hsieb tieghi, qbadna nahdmu fuqha u kien hemm kummissjoni ffurmata minni, dak iz-zmien jidhirli Wenzu Mintoff, illum Imhallef u persuna ohra bhalissa ma niftakariex, imma konna tlieta (3). M’iniex jekk hix Coleiro li kienet President, m’iniex cert. Konna tlieta (3). Ghaliex? Ghaliex meta kont fil-Pulizija kien hemm kazijiet, jiena kont wiehed illi arrestajt Ministri, u anke membri parlementari tal-Partit tal-Labour. Allura jiena kont inhoss illi certu affarijiet ghandhom jigu ndirizzati anke at party level, at party level. Ovvjament dan x’qed nghid jien dak iz-zmien. Issa x’gara wara . . .
Imh. J. Said Pullicino: Allura taqbel mieghi illi fejn hemm big business hemm ic-cans ta’ big corruption ukoll. Nahseb dika normali mhix xi haga gdida, kullhadd jaqbel maghha.
Xhud: Ghidtlek x’qalli missieri tal-hamiema.
Imh. J. Said Pullicino: Jigifieri allura, allura, ahna nghixu f’Malta, saret l- elezzjoni u beda jahdem il-Gvern . . .
Xhud: Ma kellix x’naqsam maghha jien.
Imh. J. Said Pullicino: Pero’ mbaghad saru allegazzjonijiet kwazi minn day one eh, kwazi minn day one, li bdew isiru certi progetti li ghal xi whud, forsi mhux mhux hekk, ghal xi whud kienu ta’ xi oskuri. Inti fost dawn il-progetti li ssemmew u inti tafhom daqsi ghax kullhadd jaf, qatt dahallek l-idea, l-hsieb, illi dak illi qed tisma’ inti kien diga miftiehem qabel li se jsir? Xi hadd per ezempju jghidlek jiena se naghmel hekk. Fuq il- power station, ssemmiet anek l-power station. Kellek idea li l-power station kienet qed tigi diskussa qabel l-elezzjoni?
Imh. M. Mallia: Jigifieri with hindsight, dak li nafu llum, dak li nafu llum ghandu xi rifless f’dak li kont qed tara dak iz-zmien?
Xhud: Is-suggett tal-battalja ta’ l-elezzjoni tat-twenty thirteen (2013) kienet il-power station.
Imh. J. Said Pullicino: Jigifieri xi haga kien hemm zgur qabel. Xhud: U din kienet qabel ma l-Partit Laburista tela’ fil-Gvern Imh. J. Said Pullicino: Imma di xjenzja propja inti ma taf xejn?
Xhud: Di xjenza propja le. Jiena rrizenjajt fit-twenty twelve (2012), jigifieri qed nghidlek l-incident li grali ftit granet qabel meta kont fuq Xarabank li anqas biss kont naf . . .
Imh. J. Said Pullicino: Imma diga kellkom lil Ministru Mizzi qieghed fil-partit qed jorganizza l-affarijiet fuq dawn il-progetti – qabel l-elezzjoni qed nitkellem jien. Din hi xi haga li kont taf inti.
Xhud: Imma wara t-twenty twelve (2012) saret dik li qed tghid int. Ghaliex bir-rispett kollu ta’ ghamlu ricerki, imma sat-twenty twelve (2012) Konrad Mizzi – inti ghal Konrad Mizzi qed tghid hux hekk?
Imh. J. Said Pullicino: Iva, iva.
Xhud: Ghax hemm Mizzi iehor li nzerta ta’ l-energija wkoll. Imma l-punt qieghed illi Konrad Mizzi hareg b’sahhtu hafna wara r-rizenja ta’
Anglu Farrugia, hemmhekk beda jidher, anka Rahal il-Gdid. Jiena kont kandidat b’sahhti go Rahal il-Gdid fir-raba’ (4) distrett. Voldieri jiena meta rrizenjajt l-ahhar survey li kelli sar f’xi l-ghaxra
(10) jew id-disgha (9) ta’ Dicembru kont naf li ghandi xi hamest elef (5,000) vot Rahal il-Gdid. Piu’ o meno. Imma meta rrizenjajt kien hemm vacum shih, imma hu kien fir-raba’ (4) distrett. Imbaghad hu beda jidher kullimkien bil-progetti u bil- . . .
Imh. J. Said Pullicino: Ir-raba’ (4) distrett u r-raba’ (4) sular nahseb.
Xhud: Issa dik qed nitkellmu r-raba’ (4) distrett bhala kandidat. Allura wara – d-domanda tieghek, biex nibqghu fuq id-domanda tieghek Sur Imhallef, wara l-ghoxrin (20) ta’ Dicembru kien ikun hemm dawn il-hafna progetti kif ha tahdem il-power station u hafna figuri u boarding – kollox wara. Qabel qed nghidlek Deputy li ma jafx . . .
.
Imh. J. Said Pullicino: Imma l-progett tal-power station sa fejn niftakar jien, fil-kampanja ta’ l-elezzjoni, very early, kien diga qed jigi ddikjarat fid-dettal illi huwa lest, il-progett qieghed hemm.
Imh. A. Lofaro: Jien hekk jidhirli ta’ wkoll.
Imh. J. Said Pullicino: Inti fuq dan m’ghandekx . . .
Xhud: Jidhirli li f’Jannar bdiet. Stakkat f’Jannar. Jannar tat-twenty thirteen (2013). Tinsiex illi l-elezzjoni saret f’Marzu.
Imh. J. Said Pullicino: Mhux hekk. Jekk ahna nsemmu fejn naf, . . . . Yorgen Fenech, dawn imkien ma kienu jissemmew waqt li kont hemm inti?
Xhud: Imkien ma kienu jissemmew. Imh. A. Lofaro: Jew kienu jidhru.
Xhud: Imkien.
Imh. A. Lofaro: Inti ma rajthomx.
Imh. M. Mallia: Hlief lil Keith Schembri ma kontx qed tara hemm hekk voldieri.
Xhud: Keith Schembri kien ikun hemm.
Imh. M. Mallia: Kien ikun hemm iva. Imma Yorgen Fenech per ezempju ma .
. . . .
Xhud: Jiena meta tlajt hemm hekk . . . Imh. M. Mallia: Ma kontx tarah hemm hekk.
Xhud: Tlajt hemm hekk biex inkellem persuna, ghidt, darba. Ma stajtx niftah il-bieb u mbaghad fethuli u kellemt persuna li ridt inkellmu, li kien ovvjament fil-Partit Laburista. Persuna li kelli bzonn inkellmu ghax kien qieghed hemm.
Imh. J. Said Pullicino: Kompli ma dan, la inti ma tafx l-involviment tal- kuntratturi mal-progetti, nahseb wisq inqas tal-kuntratturi mal- finanzjament tal-partit.
Xhud: Assolutament.
Imh. J. Said Pullicino: Ghax inti wkoll ghamilt referenza ghall-finanzjament tal-partiti f’din l-invertista u semmejt illi inti l-finanzjament tal- partiti ma ghandux ikun suggett li jinfluwenza u nahseb taqbel mieghi li ma ghandux ikun hekk, dana bhala anke proposta long term li nistghu naghmlu ovvjament, illi l-finanzjament tal-partit jista’ jinfluwenza l-possibilita’ anke ta’ atti korruttivi. Tajjeb? X’inhu l-hsieb tieghek fuq is-suggett u jekk kellekx . . .
Xhud: Il-hsieb tieghi kont ga ghidtu dak inhar ghaliex meta kont rajt ir- rapport Galdes, jien kont involut anke fl-oppozizzjoni, kien hemm select comittee, kien hemm jidhirli Louis Galea Chairman, kien Speaker tal-Kamra, jien kont wiehed minn dawk favur illi l- finanzjament tal-partiti, finanzjament tal-partiti ma ghandux isir minn hadd hlief mill-istat. U l-idea kienet illi skont kemm iggib voti, wiehed ghandu jkollu certu finanzjament. Konna hdimna fuqha, qatt ma wasalna. Kont kontra anke li jkun hawn – jiena kont naqbel – wiehed minn dawk li qbilt ma Fenech Adami per ezempju, issa ha nghid xi haga illi ma qbilniex f’hafna imma fuq din
– illi jkun hemm it-televizjoni tal-Partit. Dak iz-zmien, imma dawk huma punti li – ovvjament fil-Partit ikollu hafna idejat, mhux qed nghid illi jien ghandi ragun u dak ma ghandux, imma jiena qed nghid il-hsibijiet tieghi.
Imh. J. Said Pullicino: Pero’ meta ghamilt l-intervista, inti kellek dan is- suspett, hsieb jew idea, illi dawn il-kuntratturi, dawn kienu konnessi tal-finanzjament tal-partiti ghax fl-istess nifs inti ghamilt .
. .
Xhud: Jiena ghamilt dak in-nifs, u ghamilt dak il-hsieb, ‘il ghaliex meta ha tibda kampanja u meta tghajt l-intervista, ghax dik tghajtha fi Frar,
jien irrizenjajt f’Dicembru. Meta tghajtha fi Frar u rajt il-kampanja b’sahhitha hafna, jiena ovvjament imbaghad, jiena . . .
Imh. J. Said Pullicino: Ghamilt two (2) plus two (2).
Xhud: Ghamilt ghoxrin (20) sena ninvestiga, ghoxrin (20) sena fil-kamp penali kriminali u mbaghad tibda tahseb daqsxejn u taghmel domandi. Daqshekk jigifieri pero’ that was my . . .
Imh. J. Said Pullicino: Mela li qed tghid ahna naqblu kwazi f’kollox jigifieri ghax qed tikkonferma dak il-vox pop insomma. Pero’ hard facts, hard names ma ghandekx x’taghtina iktar?
Xhud: Le hard facts . . . .
Imh. J. Said Pullicino: Ghax ahna jinteressana . . . Imh. A. Lofaro: Jew ismijiet.
Xhud: Ma kellix. Jiena r-raba’ (4) sular semmejtu, ir-raba’ (4) sular semmejtu . . . .
Imh. J. Said Pullicino: Kieku ma ghidtux inti, kieku Malta kollha ma kienetx tkun taf ta.
Xhud: Iva, mhux ovvja. Hekk hu.
Imh. J. Said Pullicino: Bis-sahha tieghek saret taf Malta li hemm ir-raba’ (4) sular.
Imh. A. Lofaro: Imma hekk hu.
Xhud: Anzi ghamilt erbat (4) ijiem kelli nitfi t-telephone ghax kulhadd icempilli fuq ir-raba’ (4) sular.
Imh. J. Said Pullicino: Mhux hekk. Xhud: Xi haga ohra jekk jghogbok?
Imh. M. Mallia: Minn ghandna le, ma nafx l-avukati ghandhomx xi domandi. Xhud: Ghandek domandi?
Dr. J. Azzopardi: Ahna ghandna xi domandi, ovvjament ahna ma konniex nafu l-iskop ta’ Mr. Speaker, tax-xhieda tieghu u allura ppreparajna xi domandi issa bil-permess tal-bord, nghaddihom lill- bord, fuq dak illi kien qed jixhed Mr. Speaker u araw jekk jghogobkom taccettawhomx jew le biex jigu mqieghda lil Mr. Speaker fuq dak li kien qed jixhed jekk jghogbok.
Imh. M. Mallia: Tista’ tghaddihomlna? Dr. J. Azzopardi: Mela le.
Imh. M. Mallia: Huma miktubin?
Dr. J. Azzopardi: Dawn notamenti tieghi. Xtaqt illi nistaqsi lil Mr. Speaker permezz tal-bord, Sinjuri Imhallfin, niftakarx tajjeb illi Dr. Farrugia fin-nineteen ninety six (1996) kien ikkandida ruhu mal-Partit Laburista ghall-elezzjoni generali bil-patt mertu tieghu mal-leader ta’ dak iz-zmien illi l-gvern Laburista jaghmel ligi fejn Magistrat Inkwirenti jkollu l-poter li jinvestiga attivitajiet jew atti ta’ korruzzjoni mill-inizjattiva tieghu stess u fil-fatt kien tressaq first reading, first reading fin-nineteen ninety seven (1997), jekk jiftakrux dan u ghaliex ma giex ippubblikat il-bill fi stadju tat-tieni
(2) qari. Ghax kien hemm xi oggezzjonijiet interni? Imh. M. Mallia: Ma semmejtiex din inti fix-xhieda tieghek. Xhud: Semmejt tas-Super Magistrate.
Imh. M. Mallia: Super Magistrate.
Xhud: Nista’ nwiegbu ta. Jimporta niehu daqsxejn ilma? Dr. J. Azzopardi: Ehe, naqra ilma ghal Mr. Speaker.
Imh. A. Lofaro: Mela, mela.
Imh. J. Said Pullicino: Id-domanda hija legittima anke ghax tghenna lilna fuq pjan differenti.
Xhud: Alfred Sant kien favur hafna illi jkun hemm Super Magistrate u in fatti tant kien favur li ddiskutejniha fil-grupp parlamentari u sar l- ewwel qari. Ghaliex ma mxietx, mill-informazzjoni li ghandi, li nifhem jien, li ghandi, imma ovvjament subject to correction ghax ghadda z-zmien, hija illi ma kienx hemm qbil fil-kamp tal-partit tieghek, Nazzjonalista, ghaliex kellna bzonn id-due terzi. Jiena kif nafha jiena Jason. Jigifieri qed nghidlek subject to correction.
Imh. J. Said Pullicino: Ahna li jinteressana l-proposta.
Xhud: Imma l-proposta kienet saret. You are right ghax sa l-ewwel reading. U kienet l-intenzjoni illi dan assolutament ikollu poteri biex nghidu hekk carte blanche illi jinvestiga anke sua genere . . .
Dr. J. Azzopardi: Sua sponte.
Xhud: Sua sponte, anke jekk ma jkollux denunzja. Dr. J. Azzopardi: Hekk hu.
Xhud: Jigifieri anke jkun – u jaghmel ix-xoghol – dak li ghandu x’jaqsam mal-korruzzjoni.
Imh. A. Lofaro: Jien niftakarha din.
Imh. J. Said Pullicino: Sistema Taljana.
Dr. J. Azzopardi: Hekk hu, hekk hu, hekk hu.
Xhud: U konna qeghdin nahsbu fuqha din ‘il ghaliex jiena kont wiehed minn dawk u anke jidhirli George Abela li dak iz-zmien kien Deputy Leader, l-ex President, fejn konna mdejqin hafna illi jkun hemm min ikun hemm fil-Gvern ikollok dawn it-tip ta’ kazijiet, anke allegazzjonijiet. Allura tressqet.
Dr. J. Azzopardi: Fuq dak illi wiegeb ix-xhud, Sinjuri Imhallfin, ghaliex – ghax fil-fatt ma kienetx minhabba nuqqas ta’ qbil man naha ‘l ohra, ghaliex it-tieni qari ma giex ippubblikat il-bill? Qatt ma rajna d- dawl tax-xemx. Jafx? Ghax jekk ma jafx ma jafx. Jekk kienx hemm oggezzjoni interna fil-partit.
Xhud: Le. Le.
Dr. J. Azzopardi: No. Ok.
Xhud: Anzi, jiena li naf Dr. Azzopardi, kollega, li naf illi li kien hemm – dak iz-zmien kien hemm Fenech Adami kap tal-Oppozizzjoni u b’xi mod jiena waslitli illi ma kienx hemm – ejja nghiduha b’mod komdu, ma kienx hemm id-due terzi rikjesti jekk tigi biex titressaq biex tghaddi.
Dr. J. Azzopardi: Ok. Xhud: Issa kif . . .
Dr. J. Azzopardi: Issa, fuq ir-raba’ (4) sular, Sinjuri Imhalfin, Mr. Speaker kienx qatt ra nies bhal Neville Gafa’, u Konrad Mizzi gewwa r-raba’ (4) sular, qabel – sakemm dam Deputy Leader hu ovvjament.
Xhud: Neville Gafa’ u Konrad Mizzi kont narhom fil-partit. Issa jekk telghux fir-raba’ (4) sular, jiena fit-tielet (3) sular kont inkun. Jigifieri . . . .
Dr. J. Azzopardi: U inti bhala Deputy Leader sat-tielet (3) sular kont tasal. Xhud: Sat-tielet (3) sular. Jigifieri min qed jitla’ fuqi ma kontx naf.
Dr. J. Azzopardi: Issa, nigu ghal Keith Schembri. Naqblu, Sinjuri Imhallfin, xtaqt nistaqsi din lix-xhud, bil-permess gentili taghkom, waqt illi Dr. Farrugia kien Deputy Leader tal-partit fl-oppozizzjoni, Keith Schembri ma kellux rwol jew kariga fil-Partit Laburista? Jekk jikkonferma dan, kif jispjega illi Keith Schembri li ma kellux kariga,
kellu access f’dak is-sancto sanctorum tar-raba’ (4) sular u x-xhud Deputy Leader . . . .
Imh. A. Lofaro: Ma kellux. Dr. J. Azzopardi: Ma kellux.
Xhud: Jiena ga ghidtlek, li fir-raba’ (4) sular ma kienx hemm . . . . Dr. J. Azzopardi: Le, le inti all right. Jekk kellux Keith Schembri . . .
Xhud: Keith Schembri kien ikun fir-raba’ (4) sular. Dr. J. Azzopardi: Kien ikun?
Xhud: Iva.
Imh. A. Lofaro: Hekk qal. Diga xehed.
Dr. J. Azzopardi: Qatt affaccjajtu jew lil Muscat kif dan iva u jien le?
Xhud: Le, jiena meta dhalt hemm hekk ridt inkellem persuna, ridt inkellem lilek ghax kont naf li qieghed hemm hekk, all right, naf li qieghed hemm hekk . . .
Imh. M. Mallia: Kien qieghed hemm.
Dr. J. Azzopardi: Kien hemm Keith Schembri. Issa, inkunx korrett jekk nghid Sinjuri Imhallfin, mhux nghid, nistaqsi lix-xhud, jekk jaqbilx mieghi x-xhud illi Keith Schembri kien effettivament running the show fir- raba’ (4) sular u kien hu li organizza l-kampanja elettorali u l- preparamenti ta’ qabel il-kampanja elettorali ghax Malta kollha kienet taf li gejja elezzjoni, sakemm dam Deputy Leader Dr. Farrugia?
Xhud: Le, meta – hawn hekk ha nikkoregik. Jigifieri bhala – le, le ghax meta ssejhet l-elezzjoni, jiena meta rrizenjajt kienet ghadha ma ssejhitx l-elezzjoni.
Dr. J. Azzopardi: Korrett.
Xhud: Fil-fatt il-parlament gie xolt jidhirli . . . Dr. J. Azzopardi: F’Jannar.
Xhud: F’Jannar. L-ahhar seduta saret jidhirli xi jumejn, tliet (3) ijiem qabel meta Franco Debono kien astjena u mbaghad xoljieh, Gonzi jidhirli xoljieh f’Jannar. Jigifieri assolutament il-kampanja jiena – jiena meta tghajt l-intervista kif spjegajt . . .
Imh. M. Mallia: Jigifieri ma kontx daqshekk involut fil-kampanja.
Xhud: Le, le assolutament. Assolutament. Konna lanqas bdejna l- kampanja. Imma jien meta bdejt nara l-kampanja, rajtha b’sahhitha u mbaghad ghamilt dak il-kumment.
Dr. J. Azzopardi: Ehe, din il-kelma, b’sahhitha, li x-xhud uza kemm ‘il darba, Sinjuri Imhallfin, jiena qed nifhem illi qed jirreferi ghal a very costly, expensive, glitzy campaign, f’dak is-sens? Li kienet tiswa hafna flus?
Xhud: Le, jiena rajtha – bhal as an outsider Jason . . .
Dr. J. Azzopardi: Inti kkontestajt elezzjonijiet Dr. Farrugia. Taf x’inhi kampanja.
Xhud: Ehe, naf x’inhi kampanja.
Dr. J. Azzopardi: Naqblu li tat-two thousand and thirteen (2013) kienet . . . Xhud: Ha niftiemhu. Naf x’inhi kampanja mill-aspett personali.
Dr. J. Azzopardi: Off course.
Xhud: Jiena qatt ma nfaqt flus fil-kampanji.
Dr. J. Azzopardi: Naf. Ahna Malta u inti taf il-politika.
Xhud: Jiena qed nitkellem bhala partit. Jiena meta rajt wara l-ewwel xahar ta’ kampanja . . .
Dr. J. Azzopardi: Tat-two thousand?
Xhud: Two thousand and thirteen (2013). Dr. J. Azzopardi: And thirteen (’13).
Xhud: Minn barra sewwa? Dr. J. Azzopardi: Yes sir, hekk hu.
Xhud: Illi n-Nazzjonalisti kienu ghajjenin biex nghidu hekk fejn il-Labour.
Rajtha b’sahhitha tal-Labour. Minn barra.
Dr. J. Azzopardi: Stabbilit illi rajtha kampanja qawwija li kienet tinvolvi hafna flus, niftakru reklami f-social media li jqumu hafna flus, qattx infurmawk, tgharrfulek jew wasalt ghall-konkluzjoni minn fejn kienu gejjin il-flus ghal din il-kampanja hekk b’sahhitha?
Xhud: Ma infurmani hadd, anzi inti taf x’jigrilek meta titlaq minn partit ikollok hafna nies u tispicca minn wiehed (1) sa tnejn (2) forsi u jkollok lil ommok u lil missierek, missieri lahaq miet u imn’Alla ghax kont noqtlu jien nahseb. Minn wara – ovvja minn wara – u tinsiex illi l-elezzjoni tat-twenty thirteen (2013), I mean all right, irrizenja Anglu Farrugia Deputy Leader, in-nies kienu acxanin, qed
tifhem? Issa kemm kellha tkun b’sahhitha r-rebha hija kwistjoni ta’ kemm ha ggib iktar nies.
Dr. J. Azzopardi: Ix-xhud semma d-dibattitu li kellu f’Xarabank f’Dicembru elfejn u tnax (2012). Dak kien dibattitu ma’ Simon Busuttil.
Imh. A. Lofaro: Ehe.
Xhud: Li ma kienx jaf illi nqatghet il-kawza quddiem . . .
Dr. J. Azzopardi: Issa, Franco Debono kien darba ntbaghat mill-Partit Laburista minflokok b’dibattitu f’Xarabank? Meta kien u min kien ha d-decizjoni?
Xhud: Le, jiena li naf hija li jien kelli mmur fuq Xarabank, jigifieri d-Deputy Leader mal-Vici Kap, Simon kien Vici Kap.
Dr. J. Azzopardi: Jigifieri two thousand and twelve (2012)?
Xhud: Twelve (’12), twelve (’12), twelve (’12). Nahseb qed nitkellmu fuq ten (’10), eleven (’11), twelve (’12) ta’ Dicembru.
Dr. J. Azzopardi: Oh I see, ok.
Xhud: U mbaghad giet decizjoni li ma mmurx jien . . . . Dr. J. Azzopardi: U min hadha d-decizjoni?
Xhud: Mhux il-leader ikun hadha. Dr. J. Azzopardi: Muscat?
Xhud: Mhux Muscat. Mhux jien. Dr. J. Azzopardi: U min mar minflokok?
Xhud: Ma naf hadd. Mar Franco meta qallu biex johrog mill-Aquarium. Dr. J. Azzopardi: Ta’ l-Aquarium.
Xhud: Mhux hekk hux. Dina mhux kulhadd jafha din hux? Dr. J. Azzopardi: Dr. Farrugia . . .
Xhud: Imma ma sar xejn dakinhar. Imbaghad sar Xarabank is-Sibt.
Dr. J. Azzopardi: Issa, fuq il-bejgh tal-passaporti ha nistaqsi lix-xhud Sinjuri Imhallfin. Il-bord staqsa lix-xhud: plank ewlenija tal-politika fil- kampanja elettorali kienet l-energija u x-xhud wiegeb. Jekk qattx ra jew sema’ li kif ikun hemm fil-gvern il-Partit Laburista jippromwovi l-bejgh tac-cittadinanza tal-passaporti.
Imh. J. Said Pullicino: Sa kemm kien ghadu Deputy Leader hux hekk?
Dr. J. Azzopardi: Sa kemm kien ghadu Deputy Leader ghax fil-kampanja elettorali ma ssemmiet imkien.
Xhud: Ma kontx involut.
Dr. J. Azzopardi: Le, le. Insa li ma kontx involut, ma ghandix dubbju li ma kontx involut, qattx smajt li ha jkun hemm din il-proposta?
Imh. M. Mallia: Proposta. Xhud: Hadd ma qalli biha.
Dr. J. Azzopardi: Hadd ma qallek biha. Dak ir-ragel illi rajt fir-raba’ (4) sular – minghalija l-kamra tal-banju semmejt, u ma kontx – speci staqsejtu x’qed taghmel hawn, kellu xi laqgha, iktar tard kont sirt taf min kien?
Xhud: Le. Li ghamilt hija li staqsejt x’qed jaghmel u qaluli li ghandu laqgha fit-tielet (3) sular. Ma min kien, dak iz-zmien kien ikun hemm fit- tielet (3) sular jiena, Muscat, Toni Abela, jidhirli kien ikun hemm James Piscopo u m’inhiex cert imma nahseb kienet it-tielet (3) sular ukoll x’jisimha, din li semmejt, li kienet tikteb fl-Indipendent?
Dr. J. Azzopardi: Micallef Lacey. Ok. Fuq il-Libja u c-Cina ha nistaqsi lix-xhud Sinjuri Imhallfin. Sakemm dam Deputy Leader Dr. Farrugia, jekk nghidx sew li l-leader tal-oppozizzjoni Joseph Muscat kien mar zjarat – bhala partit – il-Libja u c-Cina u two (2) jekk inhix korrett nghid illi Dr. Farrugia kien Deputy Leader u qatt ma kien akkumpanja jew kien mitlub jakkumpanja lil Dr. Muscat f’dawn iz- zjarat?
Xhud: Qatt ma mort ic-Cina sallum u l-Libja qatt ma mort on point of principle ukoll ghax, ghaliex qatt ma ridt li . . .
Dr. J. Azzopardi: Mela, stabbilejna li inti qatt ma mort. Sa kemm kont Deputy Leader inti, jien korrett jekk nghid illi kien hemm delegazzjoni tal- partit – it is public knowledge ta, illi kien mar fl-elfejn ghaxra (2010)? Fl-elfejn u ghaxra (2010) min kien Deputy Leader?
Xhud: Jien.
Dr. J. Azzopardi: Mela, fl-elfejn u ghaxra (2010) Joseph Muscar mar il-Libja.
Inti . . .
Xhud: Jekk mar, mar hux.
Dr. J. Azzopardi: Iva, jekk mar, mar. Imma inti qatt gejt mitlub jew infurmat – isma, l-leader ha jmur . . .
Imh. M. Mallia: Iridek mieghu.
Dr. J. Azzopardi: Il-leader tieghek. Il-Libja, ghandna din iz-zjara, ha niddiskutu one (1), two (2) u three (3). Kontx involut? Kontx infurmat? Jew isma, qaluli biex immur u jiena ma stajtx immur.
Xhud: Probabbli lanqas staqsieni ghaliex kien jaf illi l-Libja zgur ma kontx ha mmur.
Dr. J. Azzopardi: U c-Cina fejn taf li mar? Xhud: Ma nafx! Mar ic-Cina?
Dr. J. Azzopardi: Iva mar.
Xhud: Mela l-istess haga jigifieri.
Dr. J. Azzopardi: Ma tafx. Issa, niftakar sew li x-xhud f’dik l-intervista li s-Sur President Said Pullicino ikkwota lix-xhud uza l-kelma politicial murder. Mill-memorja, x’niftakar l-intervista – a political murder. Jistax jispjega x-xhud, ghax hija kelma iebsa hafna, x’ried ifisser political murder ghax li tghid back stabbing, back stabbing fil- politka hija haga pero’ policital murder it is something more.
Xhud: Cara qieghda hux. Political murder illi ghandek qtil politiku. Il- persuna li timmilita hafna fil-Partit Laburista u tispicca illi tirrizenja mill-iktar kariga gholja wara mexxej, lejliet elezzjoni, iktar minn hekk, xi . . .
Dr. J. Azzopardi: Lil Keith Schembri kont tafdah sa kemm domt Deputy Leader?
Imh. J. Said Pullicino: Dina mhux domanda . . . Xhud: Jiena ma nahsibx li din hija domanda . . . . Dr. J. Azzopardi: Kien ikun ir-raba’ (4) sular!
Imh. M. Mallia: X’jaghmel hu. Xhud: Jiena ghidtlek . . .
Dr. J. Azzopardi: Deputy Leader.
Imh. M. Mallia: Ma narawx li hemm lok ghal din id-domanda. Dr. J. Azzopardi: Ok. Xejn aktar.
Imh. J. Said Pullicino: Haga wahda qabel inhalluk titlaq. Ricentament kellek domanda minn ghand l-Onor. Chris Cardona l-Parlament.
Xhud: Iva, iva, iva.
Imh. J. Said Pullicino: Fuq fejn propju allega li kellu kontra tieghu. U inti kont spiccajt l-intervent tieghek b’dan il-mod: filwaqt li nifhem il- preokkupazzjoni tieghek ghaliex din hija xi haga li jiena stess
ghaddejt u ghadni nghaddi minnha, ma nistax nara kif nista’ naghti xi forma ta’ rimedju. Ghaliex qed tghidli ghaddejt u ghadek tghaddi minnha?
Imh. M. Mallia: Tghaddi minnha.
Imh. J. Said Pullicino: U x’inhi – id-domanda hija din: jekk ghandek xi gebla fiz-zarbun u tixtieq tehlisha, issa l-mument biex tehlisha. Jigifieri niehu pjacir jekk tghidilna.
Xhud: Le, le. Ifhimni, jiena hdimt hafna fil-Partit Laburista, hdimt hafna fil-pulizija, hdimt hafna f’aura internazzjonali – qed nara lil Jason hawn u ohrajn u anke niftakar lil Therese, darba giet mieghi Montenegro. U dejjem trid toqghod attent illi ma min tkun qed tahdem, ghalkemm inti tkun korrett, ma tridx tiehu forgranted illi l-korrettezza tieghek hija wkoll gejja minn naha ‘l ohra. U dawn kont narhom regolari, anke bhala Speaker. Tghidli Speaker. Jekk inti tkun ha tikteb ruling per ezempju, li ovvjament wahda mill- affarijiet li dejjem niftakar hija meta Lawrence Gonzi, sirt Speaker, qalli issa l-importanti illi jekk ma jaqbel mieghek hadd, tfisser li dak ir-ruling tajjeb zgur. Ghax trid toqghod attent il-kurrenti. Allura – u ma tafda lil hadd. U dak li ghidtlu lil Chris Cardona, ghaliex Chris Cardona ovvjament meta kitibli, jiena naf ghalfejn kiteb u naf ghalfejn staqsieni dwar l-ittra illi huwa ovvjament hassu li hija iebsa hafna fil-konfront ta’ possibilta’ ta’ frame up fil-konfront tieghu. Ovvjament jiena protezzjoni ma stajtx naghtijielu pero’ ridt infiemhu illi dawn ha tibqa’ – trid toqghod iktar kawt anke mal-imedjatezza ta’ certu nies.
Imh. A. Lofaro: Ma kien hemm xejn iktar li ridt tghid fiha? Dak il-messagg? Xhud: Ilni ghaddej fuq siegha. Ma nafx xi trid tistaqsi . . .
Imh. A. Lofaro: Le, le, propju dwar ir-risposta li tghajt lil Chris Cardona.
Xhud: Le, Chris Cardona, Chris Cardona ktibtlu, ktibtlu fid-dettal, ghidtlu ghaliex jiena ma nistax naghtih protezzjoni pero’ ktibtlu wkoll kif jista’ jiehu protezzjoni. Ovvjament Chris Cardona huwa avukat bhali imma meta tkun aljenat fuq hafna affarijiet mhux dejjem tkun tista’ tara l-affarijiet.
Imh. A. Lofaro: U allura ridt twassallu dak il-messagg.
Xhud: U l-pozizzjoni meta tkun dejjem wahda, bhal ma nkun jien, dejjem wahdek u bhall-Imhallfin, ikollok iktar cans biex tahseb u tixtarr l- affarijiet.
Imh. M. Mallia: Jekk ma jimpurtax, id-domanda ma rrispondejtiex. Id- domanda kienet illi meta inti qed tghid dak li ghaddejt minnu inti qed nghaddi minnu jien, tinsiex li inti qed tokkupa l-pozizzjoni ta’ Speaker. Voldieri dak li ghaddha minnha hu, ghaddejt minnu inti bhala Speaker?
Xhud: Le. Dik ridt infisser biha Sur Imhallef, illi l-esperjenzi tal-hajja ha jkollok minnhom dawn bhal ma kelli jiena diversi. Jien kelli fil- Partit Laburista.
Imh. M. Mallia: Jigifieri kont qed tirreferi ghall- hajja b’mod generali. Mhux ghal xi haga, ghal xi theddid jew inkella xi konfoffa . . .
Xhud: In-nies li qed tahdem maghhom . . .
Imh. M. Mallia: Xi konfoffa kontra tieghek fil-pozizzjoni ta’ Speaker?
Xhud: Jien ma nafx kif kont fil-Gudikatura imma fil-kamp politiku forsi qed nitkellem differenti. Imma jkollok nies li jkunu qeghdin mieghek u jkunu qeghdin ibejtuk bil-kwiet. Allura trid toqghod attent illi anke meta taghmel certu dikjarazzjonijiet, trid tkun car illi tiftiehem all right.
Imh. M. Mallia: Grazzi, tista’ tinzel.
Imh. A. Lofaro: Ghandha domanda Dr. Therese.
Dr. T. Comodini Cachia: Dana hsieb biss lill-bord. Nifhem illi jekk fhimt sew lix- xhud waqt li kien qed jixhed qal illi ovvjament gharaf nies ohra imma mhux li wiehed joqghod isemmi l-ismijiet u allura xtaqt forsi nistaqsi lill-bord jistaqsi jekk ihossux li dawk l-ismijiet jista’ jsemmihom imma lill-bord b’mod kunfidenzjali.
Xhud: Mhux il-kaz ta’ jigifieri. Semmejt lil dak ghax kont narah frekwenti Therese imma ismijiet ohra – ifhimni, mhux necessarjament min dahal fil-partit kien fir-raba’ (4) sular.
Imh. J. Said Pullicino: Le, le, le ovvjament.
Xhud: Ghaliex it is not fair. Semmejt lil George Gatt ghaliex dak kien jigi sikwit u kien benefattur kbir. Imma kien bniedem illi hareg mall- partit, kien bniedem tal-partit, baqa’ sakemm – prattikament meta
kien qed imut cempluli u mort narah l-ahhar saghtejn qabel ma miet.
Imh. A. Lofaro: Onorevoli, jekk trid tghid xi haga b’mod kunfidenzjali, ghandek kull fakulta’ . . . .
Xhud: Yes, yes, yes.
Imh. M. Mallia: At this stage voldieri ma ghandekx. Xhud: Le, ma ghandix.
Imh. M. Mallia: All right. Imh. A. Lofaro: Ok. That’s it. Xhud: Grazzi.
Imh. A. Lofaro: Grazzi hafna.