Xhieda ta’ Fiona Formosa – 14 ta’ Ottubru 2020
L-Atti tal-Inkjesta datata 19 ta' Novembru 2019, rigward skont it-Termini ta’ Referenza ta’ l- Inkjesta Pubblika dwar l- Assassinju ta’ Daphne Caruana Galizia.
Seduta miżmuma llum l-Erbgha 14 ta’ Ottubru 2020, fid-2:00 a.m. fit- Tieni Sular, Awla 20, il-Qorti.
Xhud Fiona Formosa iben Michael Cilia u Georgina nee` Azzopardi mwielda H’ Attard u residenti Had-Dingli bil-Malti u bil-gurament taghha tghid :
Chairman Imhallef M Mallia :
Ghandi nifhem illi inti thadem il-Ministeru ta’ l-Affarijiet Barranin.
Ix-Xhud :
Iva.
Chairman Imhallef M Mallia :
Kemm ilek hemm?
Ix-Xhud :
Minn 1996
Chairman Imhallef M Mallia :
‘96.
Ix-Xhud :
‘96.
Chairman Imhallef M Mallia :
U fit-2017 x’ kienet il-kariga?
Ix-Xhud :
Kont Segretarju Permanenti fil-Ministeru.
Chairman Imhallef M Mallia :
Segretarju Permanenti fil-Ministeru. Issa ser inkellmuk fuq persuna wahda, fuq Andrew Caruana Galizia. Dana kien impjegat maghkom fiz-zmien. Kien kellu diplomatic postal.
Ix-Xhud :
Ehe.
Chairman Imhallef M Mallia :
Ghandi nifhem illi fost il-postijiet illi mar kien hemm l-Indja.
Ix-Xhud :
Iva.
Imhallef A Lofaro :
Dak iz-zmien kien l-Indja, hux hekk?
Ix-Xhud :
Iva.
Chairman Imhallef M Mallia :
Dak iz-zmien kien l-Indja. U gie mitlub jirritorna Malta. L-ewwel nett, kemm kien ilu l-Indja?
Ix-Xhud :
Nahseb xi sena, jidhirli li mit-2016; ma niftakarx ix-xahar, imma xi sena qisu.
Imhallef A Lofaro :
Xi sena.
Chairman Imhallef M Mallia :
Xi sena. U x’ kienu c-cirkostanzi tar-recall – tar-ritorn tieghu?
Ix-Xhud :
Semplicement kelli direzzjoni li nitterminalu l-posting u jigi lura Malta. Jigifieri ma nafx, ma nafx.
Chairman Imhallef M Mallia :
Kellek direzzjoni. Minn tahielek id-direzzjoni?
Imhallef A Lofaro :
Minn ghand min?
Ix-Xhud :
Min-naha tal-Ministru
Chairman Imhallef M Mallia :
Min-naha tal-Ministru
Imhallef A Lofaro :
Li kien dak iz-zmien?
Ix-Xhud :
Carmelo Abela.
Imhallef A Lofaro :
Carmelo Abela.
Imhallef J Said Pullicino :
Carmelo Abela …..…
Imhallef A Lofaro :
Tahielek bil-miktub? Verbalment?
Ix-Xhud :
Ma niftakarx, pero` jiena hu kellimni jigifieri
Imhallef A Lofaro :
Hu direttament, ok.
Imhallef J Said Pullicino :
Jigifieri dana …. taghkom ghandkom personal file fil-Ministeru?
Ix-Xhud :
Suppost kulhadd ghandu personal file.
Imhallef J Said Pullicino :
Suppost kulhadd ghandu.
Imhallef J Said Pullicino :
Il-personal file tieghu ghandek ta’ din il-persuna?
Ix-Xhud :
Ma fhimtekx? Sorry.
Imhallef J Said Pullicino :
Il-personal file tieghu ghandkom ta’ din il-persuna partikolari?
Imhallef A Lofaro :
Ta’ Andrew Caruana Galizia.
Ix-Xhud :
Suppost hemm qieghed nimmagina; ma nafx ghax ma nafx x’ hemm, imma suppost hemm qieghed. Issa ma ghadnix segretarju permanenti jigifieri.
Imhallef J Said Pullicino :
…jigifieri ma ghadekx hemmhekk inti?
Ix-Xhud :
Ghadni fil-Ministeru imma spiccajt it-term f’ Mejju li ghadda
Imhallef J Said Pullicino :
Jigifieri jekk inkunu rridu l-file ahna minn ghand min ser ingibuh?
Ix-Xhud :
Nahseb li titolbu lis-segretarju permanenti prezenti nimmagina.
Imhallef A Lofaro :
Li huwa?
Ix-Xhud :
Chris Cutajar.
Imhallef A Lofaro :
Chris Cutajar.
Chairman Imhallef M Mallia :
Issa nafu wkoll li r-ritorn tieghu gie mitlub fi ftit granet, ma tantx kellu wisq cans; taf ghax kienet din? Ghalfejn? X’ kienet ir-raguni?
Ix-Xhud :
Ir-raguni ghalfejn ma nafx ..
Imhallef J Said Pullicino :
Din l-urgenza?
Chairman Imhallef M Mallia :
L-urgenza? X’ kienet din l-urgenza li jigi daqshekk malajr?
Ix-Xhud :
Ma nafx, ma nistax nghid. Kull ma naf li kelli dik id-direzzjoni li jsir caqlieq.
Chairman Imhallef M Mallia :
U kif gie notifikat biha din l-ordni?
Ix-Xhud :
Bghattlu email jiena. Kont bghattlu email jiena.
Chairman Imhallef M Mallia :
Inti kont bghattlu email fejn avzajtu li..
Ix-Xhud :
Li kien ser jispicca l-posting
Chairman Imhallef M Mallia :
Li ser jispicca l-post tieghu..
Ix-Xhud :
Ehe.
Imhallef J Said Pullicino :
Normalment, insa l-persuna issa; normalment meta jkun hemm a recall ikun hemm xi raguni. Ghal xejn b’ xejn ma jaghmilhiex il-Ministru.
Ix-Xhud :
Isir diversi caqlieq imma mhux bilfors inkun naf jiena jigifieri.
Imhallef J Said Pullicino :
Imma gie li saret hekk paq-pum jew inkella …?
Ix-Xhud :
Kien hemm, kien hemm postings tul iz-zmien li saru malajr ehe.
Imhallef J Said Pullicino :
U …. ukoll?
Ix-Xhud :
Sorry?
Imhallef J Said Pullicino :
Ir-recall isir malajr ukoll? Ejja lura malajr?
Ix-Xhud :
Gieli kien hemm ehe.
Imhallef J Said Pullicino :
….raguni gravi maghrufa. ..
Ix-Xhud :
Mhux bilfros inkun nafha jiena pero`. I mean..
Imhallef J Said Pullicino :
Naqblu li r-recall sar vicin hafna r-rizulat ta’ l-elezzjoni tat-2017?
Ix-Xhud :
Nahseb xi xahar wara? Jew xi haga hekk.
Imhallef J Said Pullicino :
Xi xahar wara.
Chairman Imhallef M Mallia :
Xi xahar wara. U min kien l-ahhar commissioner ta’ l-Indja f’ dak iz-zmien?
Ix-Xhud :
Nahseb John Aquilina? Le, Stephen Borg, Stephen Borg.
Chairman Imhallef M Mallia :
Stephen Borg
Imhallef J Said Pullicino :
Illum ghadu ambaxxatur Stephen Borg?
Ix-Xhud :
Rega’ gie Malta. Rega’ qieghed Malta.
Imhallef J Said Pullicino :
Qieghed Malta.
Chairman Imhallef M Mallia :
U llum, is-Sur Caruana Galizia ghadu mal-Foreign Affairs?
Ix-Xhud :
Qieghed fuq unpaid leave. Sa fejn naf jiena ghadu impjegat taghna jigifieri.
Chairman Imhallef M Mallia :
Unpaid leave.
Ix-Xhud :
Ehe.
Imhallef J Said Pullicino :
U Stephen Borg li kien ambaxxatur, tkunu tajtu sodisfazzjoni intom mill- Ministeru ghaliex ir-recall?
Ix-Xhud :
Ma niftakarx li kelli dik id-diskussjoni, ma niftakarx .
Imhallef J Said Pullicino :
Imma normalment ….
Ix-Xhud :
Li niftakar li kien qalli pseci z-zmien.. speci ried xtaq li jibqa’ izjed speci. Imma ma niftakarx li kellna diskussjoni ghal xiex jew….
Imhallef J Said Pullicino :
Imma normalment, meta Ministru jirrikolja diplomatiku, tasjjeb?, jaghmilha din through his il-Permanent Secretary.
Ix-Xhud :
F’ dan il-kaz ehe.
Imhallef J Said Pullicino :
Il-Permanent Secretary.
Ix-Xhud :
Nimmagina li dejjem hekk isir.
Imhallef J Said Pullicino :
U dan ma jghidx lill-ambaxxatur – hares ghandek dak id-diplomatiku rrdu lura. Ma jghidlux?
Ix-Xhud :
Jien nimmagina.. nahseb li jiena stess kont ghedtlu l-ambaxxatur li ser jigi lura; imma ma niftakarx jekk kotnx ktibtlu dirett imma..
Imhallef J Said Pullicino :
U minghajr ma tajtu raguni allura tahseb?
Ix-Xhud :
Jista’ ikun. Ma kellix raguni. Jiena ma kontx naf raguni jigifieri. Ma stajtx ghedtlu l-ambaxxatur
Imhallef J Said Pullicino :
Pero` kien isir bil-miktub dan ix-xoghol.
Ix-Xhud :
Ehe nahseb li ghandi xi email, jew inkella meta ktibt lil Andrew ma niftakarx sew, meta ktibt lil Andrew ikkopjajt lil high commissioner, ma niftakarx ezatt.
Imhallef J Said Pullicino :
Mela l-korrispondenza tirrizutla mill-personal file normalment?
Ix-Xhud :
Din partikolari ma nafx jekk hi qieghda fil-pesonal file, ma nafx.
Imhallef J Said Pullicino :
Jew qieghda fil-cloud ukoll din?!
Ix-Xhud :
Sorry?
Imhallef J Said Pullicino :
Qieghda fil-cloud ukoll!?
Ix-Xhud :
Jist’ ikun! Ma nafx. Pero` s-Sur Caruana Galizia kellu ovvjament ..
Imhallef J Said Pullicino :
..
Chairman Imhallef M Mallia :
Sa fejn taf int, kemm kellu postings is-Sur Caruana Galizia? F’ liema postijiet mar?
Ix-Xhud :
Li niftakar kien Berlin 2011 minghalija sa 2016. Ma nafx kellux xi haga qabel 2011 ghax ma kontx Malta jien stess, jigifieri ma nafx.
Chairman Imhallef M Mallia :
U normalment, normalment meta bniedem ikollu posting overseas hekk per ezempju l-Indija, normalment kemm idum hemmhekk?
Ix-Xhud :
In-normali posting ta’ tliet snin; pero` jkun hemm caqlieq differenti; min ikollu extension, min jispicca qabel, min imur min posting ghal iehor jigifieri
Chairman Imhallef M Mallia :
U s-Sur Caruana Galizia kemm kien ilu?
Imhallef A Lofaro :
Sena hux?
Ix-Xhud :
Nahseb sena
Chairman Imhallef M Mallia :
Sena hux?
Ix-Xhud :
Ehe, nahseb.
Imhallef J Said Pullicino :
U sa fejn inti aware s-Sur Caruana Galizia kellu xi …. fuq il- performance tieghu bhala diplomatiku?
Ix-Xhud :
Minhiex aware li kien hemm le.
Imhallef J Said Pullicino :
Mintix aware.
Ix-Xhud :
Minhiex aware le.
Imhallef J Said Pullicino :
Kien qed li jaghmel xoghlu.
Ix-Xhud :
Sa fejn naf jien.. jien ma kellix xi informazzjoni.
Chairman Imhallef M Mallia :
Tista’ tghidilna xoghlu x’ kien hemmhekk?
Ix-Xhud :
Xoghlu kien ta’ diplomat pero` ezattament x’ kien jaghmel ma nafx. Nimmagina xoghol diplomatiku normali tal-mission jigifieri politiku u konsulari
Chairman Imhallef M Mallia :
Ok. Xi haga ohra?
Dr Therese Comodini Cachia :
Ms Formosa, inti ghedt illi inghatatlek struzzjoni diretta mill-Ministru; dan inghatalek bil-miktub jew bil-fomm?
Ix-Xhud :
Ma niftakarx sew, jigifieri rrid infittex.
Dr Therese Comodini Cachia :
Imma xi haga bhal din se mai tkun fil-personal file tal-persuna?
Ix-Xhud :
Ma nahsibx le; ma nahsibx li qieghda fil-personal file le; biex jigi jigifieri li jien ghedtlu biex jigi ma nahsibx. Nahseb li kienet komunikazzjoni bejni u bejnu – bejn Andrew imbaghad.
Dr Therese Comodini Cachia :
U l-istruzzjoni tal-Ministru lilek din tkun fil-personal file jew tkun xi minute fil-personal file jew lanqas?
Ix-Xhud :
Le ma nahsibx, lanqas.
Dr Therese Comodini Cachia :
Ma tahsibx. U meta inghatajt din l-istruzzjoni inti staqsejt ir-raguni ghal fejn?
Ix-Xhud :
Ma jidhirlix li kellna diskussjoni. Naf li tkellimna fuq zmien meta kellu jigi lura; u daqshekk.
Dr Therese Comodini Cachia :
Jigifieri z-zmien ta’ hmistax biex jigi lura kien determinat ukoll mill-Ministru?
Ix-Xhud :
Ehe. Jidhirli li iva. Ghax jiena kont tlabt ghal izjed zmien u din id-direzzjoni kienet li jigi min 15th August.. ma nafx ..
Dr Therese Comodini Cachia :
Ok. Meta l-high commissioner Malti fl-Indja talbek jekk jistax ikun hemm estensjoni ta’ zmien ghas-Sur Caruana Galizia, inti dik ma’ min iddiskutejtha?
Ix-Xhud :
Mal-Ministru.
Dr Therese Comodini Cachia :
Mal-Ministru direttament?
Ix-Xhud :
Iva.
Dr Therese Comodini Cachia :
U minkejja t-talba tal-High Commissioner il-Ministru xorta zamm il-hmistax li kien iffissa qabel?
Ix-Xhud :
Il-Ministru ried.. ehe ried li c-caqlieq isir kif kien tani d-direzzjoni li naghmel ic-caqlieq.
Dr Therese Comodini Cachia :
Ok.
Imhallef J Said Pullicino :
Jigifieri qed naqblu li l-Ambaxxatur kuntent bih tant hu hekk li ried ikollu extension
Ix-Xhud :
..
Imhallef J Said Pullicino :
Naqblu iva illi ma kellu ebda raguni ghaliex tigi terminate; hux hekk?
Ix-Xhud :
Nahseb li ahjar issaqsi lilu, jigifieri fis-sens jiena ma kellix rapporti f’ dak is- sens.
Chairman Imhallef M Mallia :
Staqsejnih ta’
Imhallef J Said Pullicino :
Jigifieri dan kienu bil-miktub ta;’ jigifieri l-Ambaxxatur nafu x’ qal.
Ix-Xhud :
Sewwa.
Dr Jason Azzopardi :
Bil-permess tal-Bord, haga zghira ghax qed ikellimni s-Sur Caruana Galizia. Sinjura Formosa, tiftakar lill-High Commissioner Stephen Borg jaghmel l- oggezzjoni tieghu bil-miktub lilek?
Ix-Xhud :
Iva niftakru ehe.
Dr Jason Azzopardi :
U l-oggezzjoni kienet ghat-talba tar-recall ta’ Andrew.
Ix-Xhud :
Li jibqa’ mieghu
Dr Jason Azzopardi :
Inti x’ wegibtu lill-High Commissioner?
Ix-Xhud :
Ezattament x’ wegibtu ma niftakarx, pero` nahseb li ghedtlu ha nitkellimha mal-Ministru.
Dr Jason Azzopardi :
Hekk hu. U tkellimtha mal-Ministru, and you went back u ghedt lil High Commissioner ..
Ix-Xhud :
Li trid issir ir-recall..
Dr Jason Azzopardi :
Li trid issir.
Imhallef J Said Pullicino :
Dottore jekk ghandek l-emails urihomlha..
Dr Jason Azzopardi :
Yes ser ikunu esebiti. Issa l-ahhar haga, jirrizultalek illi r-replacement ta’ Andrew Caruana Galizia gewwa New Daley sar iktar minn erba’ xhur wara?
Ix-Xhud :
Jekk minhiex sejjer zball f’ Ottubru mar xi hadd iehor.
Dr Jason Azzopardi :
F’ Ottubru ta’ l-elfejn u ..
Ix-Xhud :
.. sbatax.
Dr Jason Azzopardi :
Sbatax.
Ix-Xhud :
Ehe.
Dr Jason Azzopardi :
Grazzi
Imhallef J Said Pullicino :
L-emails mhux ahjar turihomlha biex tikkonfermhom?
Dr Therese Comodini Cachia :
Li ha nurik huwa exchange ta’ email bejnek u l-Kummissarju kemm tikkonferma jekk humiex emails li rcivejt..
Ix-Xhud :
Iva tieghi; nikkonferma
Dr Therese Comodini Cachia :
Mela jistghu jigu prezentati.
Imhallef J Said Pullicino :
Xi haga ohra?
Dr Therese Comodini Cachia :
Forsi l-ahhar domanda. Kemm kien hemm persuni fil-korp diplomatiku illi kienu stazzjonati fl-ufficcju tal-High Commissioner f’ Daley?
Ix-Xhud :
Nahseb li dak iz-zmien kienu one plus one, jigifieri High Commissioner u s- Sur Caruana Galizia.
Dr Therese Comodini Cachia :
Jigifieri ghal dawk l-erba’ xhur illi Andrew Caruana Galizia kien nieqes minn hemmhekk ghax kien gie msejjah, il-missjoni kienet qed titmexxa minn persuna wahda.
Ix-Xhud :
Mill-High Commissioner.
Chairman Imhallef M Mallia :
Ghandi kopja ta’ email illi baghat is-Sur Borg, dika giet esebita fl-atti?
Dr Therese Comodini Cachia :
Iva; ghadha kif ikkonfermata Sur Imhallef..
Imhallef A Lofaro :
Iva ratha, u ffirmata.
Chairman Imhallef M Mallia :
U taghha wkoll li baghtet lil Andrew
Dr Therese Comodini Cachia :
Iva li ghadna kif prezentajna issa.
Chairman Imhallef M Mallia :
Ipprezentatha
Dr Therese Comodini Cachia :
Iva pprezentatha.
Chairman Imhallef M Mallia :
Ok, grazzi.
Din hija s-sustanza tax-xhieda ta’ Fiona Formosa kif giet dettata minnha stess fil-prezenza ta’ l-istess xhud.
Niddikjara li traskrivejt bl-ahjar hila tieghi x-xhieda ta’ l-istess xhud.
Saviour Scicluna Traskrittur