Xhieda ta’ Peter Grech – 30 ta’ Ottubru 2020
Fl-Atti tal-Inkjesta datata 19 ta' Novembru 2019, rigward skont it- Termini ta’ Referenza ta’ l-Inkjesta Pubblika dwar l-Assassinju ta’ Daphne Caruana Galizia.
Seduta miżmuma llum il-Gimgha 30 ta’ Ottubru, 2020.
Dr. Peter Grech, iben il-mejjet Paul u Maria Concetta nee’ Caruana, imwieled Foriana u residenti Gzira bil-Malti bil-gurament jghid :
Imh. M. Mallia : Dr. Grech, ahna nafu illi inti ghamilt hafna zmien bhala Avukat Generali. Qed tismghani sew?
Dr. Peter Grech : M’inhiex xi wiehed li nisma hafna imma jigifieri ehe. Jekk ma nifhimx, nghidilkom.
Imh. M. Mallia : Halli nibdew daqsxejn forsi ghad-dunque, ghax ovvjament m’ahniex ser insaqsuk fuq xi parir li stajt tghajt jew li ma tghajtx lill-Gvern fir-rwol tieghek bhala Avukat Generali ghax dak huwa protett.
Dr. Peter Grech : Fil-fatt ehe tajjeb li qed tissollevaw dan il-punt ghax jien sintendi rrid nikkopera totalment, pero’ . . .
Imh. M. Mallia : That we understand. That we understand. Pero’ nafu li inti kont fuq il-bord ta’ l-FIAU.
Dr. Peter Grech : Iva, iva.
Imh. M. Mallia : All right. Issa meta bdejt isservi fuq dan il-bord? Imh. A. Lofaro : Biex ikollna l-perjodu ta’.
Imh. M. Mallia : U meta spiccajt.
Dr. Peter Grech : Mela jiena sirt Avukat Generali fid-disgha (9) ta’ Settembru ta’ l-elfejn u ghaxra (2010) u dakinhar il-predecessur tieghi, l-ex Prim Imhallef Silvio Camilleri kien sintendi gie elevat ghall- Gudikatura u kien hu wkoll Chairman ta’ l- FIAU u jiena allura hadt postu. Forsi xi – mhux dakinhar stess, imma forsi xi xahar, xahrejn wara.
Imh. A. Lofaro : Fl-FIAU hux hekk?
Dr. Peter Grech : Ehe fil-Financial Intelligence Analyisis Unit. Sintendi Chairman tal-Bord of Governors ta’ l-FIAU, jigifieri dan huwa bord illi jiddetermina, bazikament dan il-bord qisu jiltaqa’ darba fix- xahar u meta jkun hemm bzonn insomma wkoll u jiddetermina policy u affarijiet illi wkoll jigu forsi riferuti lilu mid-direttur. Ma jidholx dan il-bord f’investigazzjnonijiet partikulari, hlief jekk id- direttur jigbidlu xi attenzjoni ghal xi haga, pero’ id-direttur naf li kien joqghod attent hafna u jekk l-FIAU tkun ser twahhal xi multa. Hemmhekk niftakar li kienet titla’ l-kwistjoni jekk ghandiex tehel xi multa jew hekk xi kumpanija quddiem il-bord.
Imh. M. Mallia : Pero’ bhala nvestigazzjonijiet, you were not privy to investigazzjonijiet going on?
Dr. Peter Grech : No, no. U ghadhom sa llum sintendi – hemm dikotomija bejn illi l-Bord jiddetermina policy. Fil-fatt anke mill-Ligi tohrog, ghad illi il-Ligi forsi ftit izjed vaga ghax tghid li the general supervision of the FIAU qieghda – hemm kliem f’dan is-sens insomma, qieghda f’idejn il-Bord allura – imma fil-prattika l-Bord jiddetermina policy, l-investigazzjonijiet huma xi haga tad-direttur u ta’ l-istaff.
Imh. J. Said Pullicino : Pero’ inti bhala Avukat Generali ex officio kont bil- Ligi?
Dr. Peter Grech : Le, le. Il-Bord ta’ l-FIAU jigi nominat – hija sistema nahseb unika fil-fatt bhala public corporation l-FIAU – jigi nominat billi l- Avukat Generali, l-Governor tas-Central Bank, ic-Chairman ta’ l- MFSA u l- Kummissarju tal-Pulizija jinnominaw – jghamlu lista ta’ tliet (3) ismijiet u jissomettuha lill-Ministru tal-Finanzi u l-Ministru tal-Finanzi jaghzel wiehed minn kull lista. U dak huwa l-Bord. Issa mbaghad ic-Chairman u d-Deputy Chairman jghazilhom il-Prim Ministru. Jigifieri hemm din is-sistema pjuttost unika. Probabilment saret biex jigi evitat illi jkollok, kif tghid, nies minn barra l-amministrazzjoni pubblika jien qed narha li speci hija organizazzjoni bejn diversi organizazzjonijiet ohra illi huma nvoluti f’dan il-qasam ta’ anti money laundering etc.
Imh. J. Said Pullicino : Imma inti bhala Avukat Generali ma kontx thoss – forsi anke ta’ qablek ta’ – illi hemm certa anomalija bejn l-Avukat
Generali u Chairman ta’ istituzzjoni bhala din, li I mean suppost ikkontrollati mill-Avukat Generali? Ma nafx jien.
Dr. Peter Grech : Gieli jsir l-argument illi peress illi l-Avukat Generali – ghax l- FIAU taghmel l-investigazzjonijiet u mbaghad tghaddi tara jekk hemmx reasonable suspicion u tghaddi r-rapport lill-pulizija. Issa naf illi gie li sar l-argument illi peress illi minn ghand il-pulizija dan ultimately jista’ jispicca ghand l-Avukat Generali, speci l-Avukat Generali se jkun f’pozizzjoni skomda illi jmur kontra decizjoni ta’ l- FIAU.
Imh. M. Mallia : Meta kien parti minnha. Dr. Peter Grech : Ehe ha nispjegaha.
Imh. M. Mallia : Ghax hekk tigi.
Dr. Peter Grech : Ghax is-sitwazzjoni hija hekk. L-ewwel nett ir-rapporti li jmorru ghand il-pulizija ma jghaddux mill-Bord. Kif ghidt qabel il- Bord m’huwiex involut fl-investigazzjonijiet jew fil-konkluzjonijiet ta’ dawk l-investigazzjonijiet. Jigifieri jekk l-FIAU tibghat ma nafx kemm, numru ta’ rapporti lill-pulizija, dawn ma jghaddux mill- Bord. Il-Bord ma jkunx jaf bihom. Issa apparti minn hekk, ir- rapporti ta’ l- FIAU jiddeterminaw reasonable suspicion, mhux jekk hemmx prima face kaz jew jekk hemmx kaz biex tressaq. Jigifieri s-sitwazzjoni nahseb tal- . . .
Imh. A. Lofaro : Meta nigu ghall-multi mbaghad? L-impozizzjoni tal-multi?
Dr. Peter Grech : Il-multi huma amministrattivi iva u dawk jinvolvi ruhu – kif tghid, jinvolvi ruhu fihom il-bord. Dak iz-zmien ma kienx hemm appell. Sa pjuttost ricenti ma kienx hemm appell minn dawn il- multi li twahhal l-FIAU.
Imh. A. Lofaro : Ehe.
Dr. Peter Grech : Issa llum hemm appell il-Qorti ta’ l-Appell Inferjuri. Imh. A. Lofaro : Issa hemm appell.
Dr. Peter Grech : Iva, iva. Pero’ jigifieri dawk m’humiex multi ta’ natura kriminali.
Imh. A. Lofaro : Amministrattivi.
Dr. Peter Grech : Huma multi amministrattivi. Imh. A. Lofaro : Ok.
Dr. Peter Grech : Sintendi jistghu jitilghu ghal ammonti sostanzjali wkoll.
Imh. A. Lofaro : U zgur, u zgur.
Imh. J. Said Pullicino : Pero’ dan is-setup kollu huwa wiehed imcajpar daqsxejn ghalina hemm barra. Fis-sens ghandek istituzzjoni, ghandek Bord tal-Gvernaturi suppost jaghmel policy u wiehed jifhem, jassigura l-integrita tal-process kollu la qieghed hemm. Ma jistax qieghed il-Bord tal-Gvernaturi bla ma jaghti kaz ta’ x’qieghed jigri u allura ghaliex hemm din id-distinzjoni kbira li l-Bord tal- Gvernaturi ma ghandux mod ta’ kontroll jew inkella ta’ oversight ta’ dak li qed jaghmlu? Ifhimni, issa ha nitkellmu by hindsight. By hindsight inti taf x’gara kif nafu ahna, tajjeb? By hindsight wiehed jghid hawnhekk x’imkien wehel xi haga, ghaliex kif jista’ jkun timmagina li jkollok akkuzi daqshekk serji kontra nies f’pozizzjoni daqshekk gholjin fl- amministrazzjoni u qisu minhabba dan in- nuqqas ta’ kordinament, sejjahlu li trid, minhabba li hemm nies qed jokkupaw karigi, tajjeb, li difficli jaghtu parir lil wiehed u parir lill-iehor, x’apprezzament taghmel illum wara li ghadda dan iz- zmien? Fuq dawn il-fatti ta’ dak li sehh?
Dr. Peter Grech : Le, fil-fatt l-ufficcju ta’ l-Avukat Generali ma ghadux jippartecipa fil- Bord ta’ l-FIAU.
Imh. J. Said Pullicino : Illum?
Dr. Peter Grech : Illum – permezz ta’ l-emmendi li saru fi Frar ta’ din is-sena.
Huwa kompost minn entitajjiet ohra.
Imh. J. Said Pullicino : U nahseb l-emmendi gew ipprovokati mill-fatti illi graw in parte.
Dr. Peter Grech : Nahseb ghax kien hemm xi kummenti – kien hemm xi kummenti fl-opinjoni f’tal-Venice Commission bazikament.
Imh. J. Said Pullicino : Ehe.
Dr. Peter Grech : Pero’, pero’, anke l-kummenti tal-Venice Commission kienu bbazati fuq kwistjoni ta’ apparenza. Jigifieri fil-prattika, fil-prattika, l-Bord ma jkunx involut f’investigazzjonijiet li taghmel l-FIAU sakemm id- direttur stess ma jigbidlux l-attenzjoni. Jigifieri dika hemm, hemm dikotomija.
Imh. J. Said Pullicino : Dik il-kariga qieghda hemm, il-kariga illi d-direttur jista’ f’certi cirkostanzi jew ghandu, ma nafx, jattira l-Bord tal-
Gvernaturi b’certi diffikultajiet. U inti ma kellekx dawn – kemm domt hemmhekk id-direttur min kien?
Dr. Peter Grech : Kien Dr. Manfred Galdes. Imh. J. Said Pullicino : Ehe.
Xhdu: Imbaghad mill-elfejn u sbatax (2017) kien hemm is-sur Kenneth Farrugia li ghadu hemm sa llum.
Imh. J. Said Pullicino : U hadd minnhom ma attiralkhom l-attenzjoni bhala Bord tal-Gvernaturi illi kienu jsiru nkjesti ta’ certa portata b’certu relevanza. Ghal … in generali issa qeghdin nitkellmu. Hadd minnhom ma . . .
Dr. Peter Grech : Le sekonda. Ma nafx ahniex nidhlu hawnhekk issa fuq is- sigriet ta’ l-FIAU issa jekk se nibdew fuq inkjesti partikualri, jigifieri fil-kaz nitlob digriet jew ghax – . . .
Dr. T. Comidini Cachia : Ma nahsibx illi huwa sigriet statali li dawn l-affarijiet jafhom kullhadd. Jigifieri jekk ix-xhud jiddependi biss fuq l- informazzjoni li hemm fid-dominju pubbliku wkoll naslu.
Dr. Peter Grech : Le, le imma hemm ligi . . . Imh. J. Said Pullicino : Le, le naf li hemm ligi.
Dr. Peter Grech : Jigifieri jiena ma nistax nghid x’gie diskuss fil-Bord. Pero’ b’mod generali, b’mod generali gieli d-direttur jattira ehe l- attenzjoni u jaghti wkoll xi outline ta’ dak illi jkun qed jaghmel. Pero’ naf illi d- diretturi joqghodu attenti hafna fuq il-limitu sa fejn jaslu mal-Bord, ghax sintendi dawn l-investigazzjonijiet huma sigrieti u trid tigi protetta l-integrita ta’ l-investigazzjoni.
Imh. J. Said Pullicino : Imma tifhem Dottore li ghalina hija krucjali d- domanda f’dan il-kaz partikulari jekk il-Bord tal-Gvernaturi kienx jaf jew le illi kien hemm dawn l-investigazzjonijiet ghaddejjin kontra certi persuni, tajjeb? Allegazzjonijiet u mhux provati kif qed tghid inti. Indizji ta’ provi etc, u naraw x’azzjonijiet ittiehdet fuqhom dawn. Jigifieri jekk ma nkunux nafu dawn ahna, hafna affarijiet ser jehlu. Issa veru hemm il-Ligi u nahseb il-Ligi mhux imposta minn hawn Malta, anke mposta forsi, qed tifhem? Pero’ l- fatt li hemm dik il-igi ma ghandiex tipprekludi mbaghad l-indagni tar-reat ghax inkella f’liema livell se – ma nafx jiena nistudjawha ftit din. Qed tghidilna li bhala principju hija fil-mansjoni tad-
direttur illi javzakom etc u li kien hemm okkazjonijiet fejn avzakom. Ma ghandniex il-prova issa li f’dan il-kaz avzakom jew le
. . .
Dr. Peter Grech : Issa jekk avzaniex mill-ewwel, jekk avzaniex wara certu zmien dik haga ohra.
Dr. T. Comidini Cachia : Dik inti trid tghidilna billi tibda billi tghidilna meta sirt taf li l-FIAU per ezempju kienet qed taghmel rapport jew lestiet rapport fuq Keith Schembri u Adrian Hillman?
Dr. Peter Grech : Nahseb din it-tip ta’ xiedha trid tkun se mai fil-maghluq mill- inqas.
Imh. A. Lofaro : Mela fil-maghluq.
Dr. T. Comidini Cachia : Ma hemmx problema.
Imh. J. Said Pullicino : Ma ghandniex diffikulta, ghalina m’hemmx diffikulta. Dr. T. Comidini Cachia : Mhix problema.
Dr. Peter Grech : Pero’ xtaqt nitlob digriet ukoll, kif tghid illi . . . Imh. A. Lofaro : Iva naghtuhulek.
Dr. T. Comidini Cachia : Li tigi ordnat tixhed. Dr. Peter Grech : X’inhija?
Dr. T. Comidini Cachia : Li tigi ordnat tixhed kif ghamilna mad-direttur?
Dr. Peter Grech : Jiena ma nafx jigifieri – ma nafx kemm il-ligi tippermettiha, imma naf illi permess tal-Bord.
Vuci maskili: Jigifieri ahna qed noggezzjonaw li Dr. Grech jixhed dwar pariri li kien ta.
Imh. M. Mallia : Ahna diga ghamilniha cara li mhux se naghmlu – diga ghamilniha mill-bidu nett li m’ahniex ser nistaqsu lil Dr. Grech jispjega xi parir li seta’ ta lill-Gvern.
Imh. A. Lofaro : Ma tarax.
Imh. M. Mallia : No way. All right. Mhux ser issir. Imh. A. Lofaro : Zgur li le.
Imh. M. Mallia : Ahna li jinteressana Dr. Grech dak illi hareg fil-pubbliku u f’dan il-Bord . . .
Imh. A. Lofaro : It’s public. It’s already public.
Imh. M. Mallia : . . . specjalment dak il-parir li int kont tghajt lill-pulizija dwar ir-rapport ta’ l-FIAU . . .
Dr. Peter Grech : Ehe, ehe. Le daka nista’, daka nista’.
Imh. M. Mallia : . . . u li gie fil-pubbliku. Dr. Peter Grech : Yes.
Imh. M. Mallia : Meta inti, meta inti – meta l-pulizija kienu talbuk il-parir kif se jimxu fuq dan ir-rapport ta’ l-FIAU u inti ghidtilhom dan il-parir tas-sittax (16) ta’ Mejju, two thousand and sixteen (2016) rigward is-servers ta’ Nexia BT. It is agreed that the measure is highly intrusive and drastic and carries a considerable high legal risk of counter productivity. It is agreed that the measure is highly intrusive and drastic and carries a considerable high legal risk of counter productivity. It is agreed that the measure is highly intrusive and drastic and carries a considerable high legal risk of counter productivity. In such circumstances the police are legally entitled to exercise their judgment with caution and to demand a high level of reasonable suspicion and deciding whether the proof available justifies such a measure in view of the legal risk involved and then also entitled to decide not to resort to such a measure.
Dr. Peter Grech : Yes.
Imh. M. Mallia : Issa tirrejalizza illi b’dak il-parir il-pulizija ma ghamlu xejn u din il-pozizzjoni baqghet hekk ghal mill-inqas, mill-inqas, sena, mill-inqas sena sakemm tiehu xi azzjoni fil-konfront tas-servers ta’ Nexia BT. Kull pulizija li tela’ hawn, kull investigatur li tela’ hawn . .
.
Imh. A. Lofaro : Semmew il-parir.
Imh. M. Mallia : . . . ghaliex ma ghamilt xejn, ghaliex dawn is-servers halljethom hemm bil-fakulta li jigu mbghabsa u tithassar kull data, kollha jirreferu ghaliha fuq il-parir li tana l-Avukat Generali.
Imh. A. Lofaro : Jigifieri . . .
Imh. M. Mallia : Issa ahna qeghdin nistaqsuk hawnhekk tiggustifikalna dan il- parir.
Dr. Peter Grech : Yes.
Imh. M. Mallia : Ghax il-konsegwenzi tieghu huma enormi. Imh. J. Said Pullicino : Iktar milli tiggistifika . . .
Imh. A. Lofaro : Tispjega hux ukoll.
Imh. J. Said Pullicino : . . . inti bhala avukat . . . Imh. A. Lofaro : Jispjega.
Imh. J. Said Pullicino : . . . il-publikazzjoni tal-parir iggib certa reazzjoni negattiva u kullhadd jaghmel l-apprezzament tieghu.
Dr. Peter Grech : Il-parir ovvjament . . .
Imh. J. Said Pullicino : Pero’ l-Bord jidhirlu illi ghandu jaghti l-opportunita lilek biex inti tispjega minn naha tieghek, tajjeb, jekk kienx hekk il- parir, jekk kienx interpretat hazin, tajjeb, ghax ahna ma nindahlulekx kif tajtu l-parir ghax dik hija bhala avukat lill-Gvern u ma nindahlux ghaliex tajtu u ma tajtux.
Imh. M. Mallia : Dan li qed insemmuwulek ghax harget fil-pubbliku. Dr. Peter Grech : Yes.
Imh. J. Said Pullicino : L-apportunita li tiggustifika, mhux tiggustifika, taghti raguni u spjega li tikkontrobilancja n-negattivita li hareg minnu.
Imh. A. Lofaro : It’s public knowledge hux.
Dr. Peter Grech : Le, le. Din hija haga li harget fil-pubbliku, jigifieri din hija differenti mill-kwistjoni li konna qed niddiskutu kemm kemm ilu fuq x’gara fil- Bord ta’ l-FIAU. Normalment naf illi anke meta gie li kellna kawzi u jitolbu l-file tal-pulizija l-pariri legali ma jkunux inkluzi imma f’dan il-kaz ovvjament nahseb hemm min qed jistrih fuq dan il-parir ghal – kif tghid biex forsi jiggistifika lilu nnifsu u allura dan il-parir spicca hemmhekk. Ma ghandi l-ebda problema. Jigifieri qed nassumi li billi rrendewh pubbliku, billi tpogga fil-file u gie res pubbliku allura l- kunsens tal-klijent, ghax wara kollox il- provilegg huwa wkoll tal- klijent, hem il-kunsens tal-klijent li jien nikkummenta fuqu u ma ghandix problema.
Imh. A. Lofaro : U xehedu dwaru wkoll.
Imh. J. Said Pullicino : Il-Prim Ministru poggiena hawn biex nindegaw kollox inkluz dan, jigifieri l-kunsens qieghed hemm … fil-fatt min poggiena hawn, ghal dak li huwa l-Bord.
Imh. A. Lofaro : Hekk hu.
Dr. Peter Grech : Le imma hux hekk – jien tajt parir lilhom, issa suppot ghandi l-permess taghhom.
Imh. A. Lofaro : Jekk ippublikawh?
Dr. Peter Grech : Imma jekk huma zvelawh il-parir dak huwa nahseb . . .
Imh. J. Said Pullicino : Il-permess tal-Gvern huwa amplicitu fl-inkarigu li tana. Meta jghidilna hares indegaw kollox, tajjeb? Allura tinkludi
anke l-agir taghhom, il-konfort ta’ l-istituzzjonijiet kollha, ma eskluda lil hadd, qed tifhem? Allura bhala istituzzjoni nindagaw. Issa nirrispettaw . . .
Dr. Peter Grech : Pero’ dejjem hux skont it-terms of reference shall act with the enquiries act jigifieri hemm bilanc, nifhimha jien.
Imh. J. Said Pullicino : Iva, iva, iva.
Dr. Peter Grech : Imma nsomma, din . . .
Dr. T. Comidini Cachia : Sinjuri Imhallfin nahseb illi x-xhud qieghed jinsa illi fit- terms of reference mifthema anka mieghu u mal-Prim Ministru, l- Prim Ministru stess accetta t-terms of referrence paragrafu 6 li jghid: The Board of Inquiry shall have access to all information held by state entities – u allura nahseb illi nvista ta’ din ix-xhud l- ewwel, fil-bidu tax-xiedha tieghu kellu jinfurmana jekk hu marx ghand il-Prim Ministru u jitolbu jekk jezentahx mill-privilegg legali. U jiena nixtieq risposta jekk ezentahx jew jekk talbux biex jezentah, ghax mod ikolli Prim Ministru li jghidlu m’inhiex ha nezentak u l-Prim Ministru ta’ qabel jghidlu: le ta’ l-Bord ghandu access shieh ghall-informazzjoni kollha. Nahseb this is important ghalina li tkun on the record.
Imh. A. Lofaro : I think so.
Imh. M. Mallia : Imma fuq din id-domanda . . . Dr. T. Comidini Cachia : Huwa fatt.
Dr. Peter Grech : It-terms of reference fil-fatt il-bicca ezatt ta’ wara hemm shall act according to the Inquires Act. Jigifieri l-limitazzjonijiet li hemm fl- Inquires Act xorta japplikaw ghall-access, per ezempju jekk tistax iggib avukat u . . .
Dr. T. Comidini Cachia : Imma inti tlabtu lill-Prim Ministru jezentakx biex tigi hawnhekk tixhed dalghodu?
Dr. Peter Grech : Le hadd ma qalli biex nitlob ezenzjonijiet.
Dr. T. Comidini Cachia : U jekk nitolbok tmur titolbu jezentak tmur titilbu jezentak, ghax fil-kaz jaghamlilna l-hajja taghna hafna iktar facli.
Imh. M. Mallia : Imma qieghed hawn biex jirrispondi din id-domanda ghandu bzonn jigi ezentat?
Dr. Peter Grech : Jien mhux qed nghid illi ghandi nigi ezentat, anzi jien lest nispjega l- parir. Ma nafx kif . . .
Dr. T. Comidini Cachia : Fuq din id-domanda, imma hemm domandi ohra li jrid jirrispondi.
Imh. A. Lofaro : Ezatt.
Dr. T. Comidini Cachia : Issa jekk ha jirrispondihom fil-maghluq mod, jekk le, le.
Imh. M. Mallia : Le, le, anke jekk jirrispondihom bil-maghluq stante l- pozizzjoni tieghu wkoll irid . . .
Dr. T. Comidini Cachia : Ghalhekk, allura nahseb li l-parir lilu jrid ikun mur ghand min lil min kont taghti l-pariri u itlob jekk jezentakx. Inkella se jgorrha hu illi hu marbut u li lil klient ma talbux jezentah. U ahna ma nistghux insibu l-verita’ kollha mbaghad.
Imh. A. Lofaro : Ghandha ragun. Ghandha ragun.
Dr. T. Comidini Cachia : Mhux qed nipprova nnehhilulu l-privilegg legali imma.
Dr. Maurizio Cordina : Sur Imhallef, ahna ma ghandna l-ebda direzzjoni li hu gie ezentat.
Dr. T. Comidini Cachia : Imma fittixtha l-ezenzjoni? Imh. M. Mallia : Ma ghandux direzzjoni.
Dr. Maurizio Cordina : Ir-regola hija li huwa marbut bis-sigriet professjonali, dik hija r-regola. Issa jrid jigi ezentat mill-klijent. Issa f’dan il-kaz m’ghandna l-ebda direzzjoni li hu gie ezentat, irid japplika li hu marbut bis-sigriet professjonali.
Dr. T. Comidini Cachia : Biex ikollok direzzjoni trid tistaqsi. Imh. A. Lofaro : Mhux hekk.
Imh. J. Said Pullicino : Dottore inti qed tidher ghall-Gvern f’dan il-kaz hux hekk?
Dr. Maurizio Cordina : Ghall-Avukat ta’ l-Istat.
Imh. J. Said Pullicino : Allura inti qieghed f’pozizzjoni li tirreferi lil-principal tieghek, il-klijent tieghek – tghidlu hawn din is-sitwazzjoni x’ghandna naghmlu ahna nezentaw jew le u tigi tghidilna ezentat, daqshekk. Jigifieri kull ma trid taghmel . . .
Dr. T. Comidini Cachia : Ghax mhux fair fuq ix-xhud lanqas hu.
Imh. J. Said Pullicino : Jiena lil Dr. Grech nifhmu u miexi kif suppost, f’dan ir- rigward m’hemmx kwistjoni. Pero’ mbaghad tigi ‘l ohra illi jekk hemm bzonn tigi ezentat ghandna nfittxu l-ezenzjoni.Ddana ma jistax ikollna bicca verita. Il-verita kollha rridu.
Imh. A. Lofaro : Mhux hekk.
Imh. M. Mallia : Fil-kaz nipposponu sakemm tipprova ggib dan?
Imh. A. Lofaro : Jew inkomplu bid-domandi u l-avukat jitlob il-parir, l- ezenzjoni cioe’.
Dr. Maurizio Cordina : Ehe ghax ma nafx biex tghidlu biex jezenta nahseb trid tghidlu fuq liema pariri.
Dr. T. Comidini Cachia : Jien ma ghandix problema naghtik id-domandi li ppreparajt ghalija jiena jekk trid.
Imh. M. Mallia : Tista’ taghtihomlu.
Imh. A. Lofaro : Ghamel hekk, aghtihomlu.
Dr. T. Comidini Cachia : Jien m’ghandix problema.
Dr. Peter Grech : Fuq dan il-parir illi gie res-pubbliku, deher fil-gazzetti etc m’ghandix problema.
Imh. A. Lofaro : Imma mhux dak biss hemm, mhux dak biss.
Dr. Maurizio Cordina : Issa problema ohra Sur Imhallef jiddependi l-parir lil min tah, per ezempju hemm il-Kummissarju tal-Pulizija.
Imh. A. Lofaro : Ifhimni mbaghad tattakkawniex li qeghdin intawlu imma ta’. Hudu pacenzja tattakkawx lilna li qeghdin intawlu. ok?
Dr. Maurizio Cordina : Jiena qieghed . . .
Imh. A. Lofaro : No, no, no. Qajmu li tridu eccezzjonijiet pero’ ara tattakkaw lilna li qeghdin intawlu. Ok. Tghaddihomlu Dottoressa?
Imh. M. Mallia : Kif se nimxu? Nipposponu?
Imh. A. Lofaro : Tghaddihomlu. Dejjem naraw x’jista’ jwiegeb. Naraw x’jista’ jwiegeb
Dr. T. Comidini Cachia : L-avukat li jista’ jwiegeb nistghu nsaqsuh id-domandi u jghidilna hu jistax iwegibhom jew le.
Imh. A. Lofaro : Halli jkun hemm record.
Dr. T. Comidini Cachia : Ghax per ezempju fuq il-parir li ta lill-pulizija jiena nemmen illi kieku jiena jkolli l-istess pozizzjoni tieghu, la huma rrendawh pubbliku jiena ezentat u jista’ jwiegeb.
Imh. A. Lofaro : Fuq dik jista’.
Dr. T. Comidini Cachia : Imbaghad jindikalna liema huma l-affarijiet ‘l ohra li ma jistax iwiegeb halli l-kollega jgiblu l-ezenzjoni.
Imh. A. Lofaro : U jkollu jerga jigi ta’, u jkollu jerga jigi. Dr. Peter Grech : Mhix problema.
Dr. T. Comidini Cachia : U anke hu jkun kopert mhux jerfaghha hu. Imh. A. Lofaro : U jkollna naghmlu seduta ohra mbaghad.
Dr. T. Comidini Cachia : Hija unfair fuqu li jerfa’ ir-responsabilta fuqu. Imh. A. Lofaro : Iva granted.
Imh. M. Mallia : Ghalissa nikkoncentraw biss fuq dak il-parir. Imh. A. Lofaro : Granted.
Imh. M. Mallia : Dak li gie res-pubbliku all right? U li gie moghti lilna minn a State Entity.
Imh. A. Lofaro : Ezatt.
Imh. M. Mallia : Mela fuq dak tista’ taghtina l-ispjegazzjoni . . . Imh. A. Lofaro : Qalulna huma stess.
Imh. M. Mallia : . . . l-ispjegazzjoni li trid. Fuq l-affarijiet ‘l ohra naraw iktar ‘il quddiem.
Imh. A. Lofaro : Hekk hu. Jerga’ jigi mbaghad, ok.
Dr. Peter Grech : Mela dak il-parir kien rigward azzjoni partikulari – the seizure of servers. Ma kienx rigward investigazzjoni in generali, jigifieri . . .
Imh. A. Lofaro : Jigifieri qed tirreferi ghal Nexia BT inti issa? Dr. Peter Grech : Ehe, ehe.
Imh. M. Mallia : Ghan-Nexia BT ehe.
Imh. A. Lofaro : Ok, biex inkunu caru hu, ok.
Dr. Peter Grech : Il-parir tas-sittax (16) ta’ Mejju ta’ l-elfejn u sittax (2016). Imh. A. Lofaro : Ok.
Dr. Peter Grech : Kien jitratta jigifieri azzjoni partikulari fil-kors ta’ investigazzjoni. Issa din by way of background, nahseb li l-ewwel li qamet – ma nafx jigifieri nternament mal-pulizija kif qamet, imma fit-tnejn (2) ta’ Marzu ta’ l-elfejn u sittax (2016) kien deher blog post ta’ Daphne Caruana Galizia . . .
Imh. A. Lofaro : Yes.
Dr. Peter Grech : . . . illi kienet qalet – kien intitolat Michael Cassar Commisioner of Police should have ordered an investigation last week.
Imh. A. Lofaro : Ehe.
Dr. Peter Grech : U f’dak l-artikolu kienet qalet illi issa d-dokumenti li fuq il- karta speci zgur sparixxew kollha u allura l-pulizija ghandha tmur
tigri l-Qorti llum, mhux ghada, u ggib awtorizazzjoni biex tigbor is- servers tan-Nexia BT u zzommhom sakemm iddum l- investigazzjoni. Dak kien by way of background. Jiena ma nafx jekk il-puliizja kienux jew min, forsi l-fIAU forsi ssuggeritilhom li jaghmlu hekk ghax fil-parir donnu hemm dan il- background li xi hadd mill-fIAU qed jghidilhom ghamlu hekk. Allavolja ma kienetx inkluza fir-rapport. Qed nimxi fuq x’jghid il-parir stess. U allura ma nafx jigifieri jekk dan kien influwenzat minn dan li nkiteb fil-blog. Pero’ t-talba ghall-parir kienet fuq hekk – jekk hemmx, x’inhuma l- konsegwenzi legali jekk hux indikat illi jmorru u jigbru, jiehdu s- servers tan-Nexia BT.
Imh. A. Lofaro : U inti tghajthom dak il-parir.
Dr. Peter Grech : Jiena tghajthom il-parir li gie span b’mod, jigifieri li lili ghamilli hsara kbira, fis-sens illi jiena qed nghidilhom tindahlux lil Keith Schembri u lil Konrad Mizzi ghax uzajt il-kelma ‘intrusive’. Intrusive measure kull darba li qed taghmel xi haga, li qieghed tinterferixxi mal- privatezza. Mal-privatezza bazikament ta’ dak li jkun. Mal-hajja normali ta’ dak li jkun. Jigifieri li tmur go accountancy firm li qieghda topera u tohdilha s-servers huwa ovvjament an intrusive measure. Issa allura l-kwistjoni hi x’livell, m’hijiex eskluza din l-azzjoni – jigifieri jekk hemm suspett ragonevoli u jekk tqis li din l- azzjoni hija proporzjonata mhux eskluz illi tehodha u fil-fatt lanqas il- parir ma jeskludi li tehodha. Pero’ l-parir qed jghid illi peress illi din hija mizura drastika, prattikament se tghalaq accountancy firm jekk tmur u fizikament tehodilhom is-servers, allura ara illi ghandek livell – grad ta’ reasonable suspicion illi huwa sod, ghax reasonable suspicion huwa wkoll kuncett daqsxejn flessibbli. Reasonable suspicion jista’ jigi nterpretat bhala kwalunkwe nformazzjoni illi tindika – illi tindika illi r-reat seta’ sar reat. Imma nahseb meta qed tiehu pass drastiku hekk illi prattikament qed tghalaq accountancy firm li qieghda topera, pass illi ma nafx li kien hawn precedenti ghalih, nahseb illi, almenu l-fehma tieghi, issa forsi wiehed jghidli li jiena forsi ftit kawt, veru kawt jien bhala avukat, m’inhiex wiehed minn dawn illi naqbad – kif tghid jekk hemm 10% biss li tintrebah kawza
naghmilha – li jkollok elementi ta’ prova, ta’ ndizji li huma jiggustifikaw jekk inti tigi biex tigi challanged ghaliex ikkagunajt dawn id-danni, ghax din prezubilment . . .
Imh. A. Lofaro : U reasionable suspicion kienet tkun bizzejjed ghidtilna? Dr. Peter Grech : Imma jiena qed nghid isma mhux kwalunkwe . . .
Imh. A. Lofaro : Le ghax ftit ilu semmejtilna r-reasionable suspicion meta kont qed titkellem fuq l-FIAU u donnok ghidt: isma reasionable suspicion is not that, fhimt? Allura issa kif ha tikkompara din ix- xiedha max-xhieda li tghid reasionable suspicion meta kont qed tixhed dwar l-FIAU? Ghax nahseb importanti din?
Dr. Peter Grech : Ghax nahseb hemm diversi gradi . . . Imh. A. Lofaro : Diversi sfumaturi hux?
Dr. Peter Grech : . . . ta’ reasionable suspicion.
Imh. A. Lofaro : Imma allura liema sfumaturi ha nuzaw hawnhekk? Ta’ l- FIAU jew ohra?
Dr. Peter Grech : Le jien ma nafx l-FIAU xi kriterji . . .
Imh. A. Lofaro : Imma inti xhedt dwar reasionable suspicion fl-FIAU u ghidt illi ghalhekk hassejtek ma skontx komdu hemmhekk ghax isma sa reasionable suspicion biss naslu.
Dr. Peter Grech : Ehe mhux ghal decision to prosecute.
Imh. A. Lofaro : Allura ghala f’dan il-kaz jekk kien hemm a reasionable suspicion ma stajniex immorru ghas-servers, narawhom f’gimgha u ma konniex ha nghalquha l-firm. Ma konniex naghtuhomlhom lura mbaghad?
Dr. Peter Grech : F’dan il-kaz ma nahsibx li kien ghadu determinat mill-FIAU li kien hemm reasionable suspicion.
Imh. A. Lofaro : Ma stajtx tiddermina inti meta gew ghandek imma biex taghtihom il-parir?
Dr. Peter Grech : Jien qatt ma kelli rapporti ta’ nvestigazzjonijiet fuq dawn il- kazijiet. Jigifieri jekk wiehed jara l-parir – il-parir huwa purament jipprova jaghti binarji legali – jigifieri jiena ma nafx il-pulizija x’kellha.
Imh. A. Lofaro : Allura ma ssaqsihomx? Ma ssaqsihomx?
Dr. T. Comidini Cachia : Dr. Grech ha nfakkrek ftit, linja mill-parir tieghek tghid hekk – hence the seizure of servers which correctly the FIAU
does not make any proposal about in its preliminary report, is a matter to the police to decide upon. Jigifieri meta inti ghidt the FIAU does not make any proposal about it in it’s preliminary report, trid tghid illi kkowtajt dak ir-rapport minghajr ma kont rajtu?
Dr. Peter Grech : Le nahseb kont rajt – ir-rapport kien qieghed hemmhekk. Pero’ nahseb kont rajt il-konkluzjoni tieghu jigifieri jew it was skimmed through. Mhux jigifieri – per ezempju ma saritx evalwazzjoni u nahseb anqas hija l-funzjoni ta’ l-Avukat Generali illi jidhol per ezempju, fuq e mails, fuq attwalment . . .
Imh. A. Lofaro : Imma almenu r-rapport narah sew qabel ma naghti parir.
M’inhiex qed nikkritikak ta’ jigifieri.
Dr. T. Comidini Cachia : Jekk qed taghti parir fuq rapport ta’ l-FIAU li qieghed ghandek, ma tarahx?
Imh. A. Lofaro : Mhux qed nikkritikak imma jien meta naghti parir . . . Dr. Peter Grech : Ma kienx ghandi eh.
Dr. T. Comidini Cachia : Mela allura ghalfejn qed tirreferi ghalih bhala li qrajtu?
Dr. Peter Grech : Le, le. Sinjal li qrajt bizzejjed biex nista nghid hekk. Imh. A. Lofaro : Mela you didn’t skim through it hux? Alla hares.
Dr. Peter Grech : Le, le pero’ x-xoghol, id-decizjoni illi jiddeciedu jekk jghamlux seizure, jekk jghamlux arrest etc, hija decizjoni tal- pulizija, mhux decizjoni . . .
Imh. A. Lofaro : . . . tinsiex la gew ghandek biex tiggwidahom. Allura dawn ha jistrihu fuq il-parir tieghek. Hija decizjoni taghhom verament, imma . . .
Dr. Peter Grech : No, jien ma nkunx naf huma ezattament x’ghandhom. Imh. A. Lofaro : Imma ma ssaqsihomx bhala l-avukat taghhom?
Dr. T. Comidini Cachia : Ara Dr. Grech forsi ma tafx illi hawnhekk l-ufficjali tal- pulizija qalulna li qabel ma nhareg dan il-parir kienu gew ikellmuk, nahseb jekk niftakar sew mhux darba biss imma iktar minn darba .
. .
Imh. A. Lofaro : Iktar minn darba iva.
Dr. T. Comidini Cachia : . . . u li qabel ma nkiteb dan il-parir kienu ddiskutew mieghek ic-cirkostanzi li huma jafu bihom. Il-parir tieghek jindika
illi qrajt il-preliminary report li huma kienu rcivew u allura l- indikazzjoni li ghandna hawnhekk huwa li inti kont taf sew x’kellhom il-pulizija. Issa jekk tghidli iva, le, inti trid tispjega.
Dr. Peter Grech : Le, jiena li niftakar laqgha wahda. Ma nafx li kien hemm sensiela ta’ laqghat.
Imh. A. Lofaro : Lilna qalulna iktar minn wahda.
Dr. Peter Grech : Pero’ jigifieri, sintendi ma nistax immerihom jekk qed jghidu hekk, pero’ jien niftakar laqgha wahda.
Imh. A. Lofaro : Iva hekk qalu. Le, le hekk qalu. U ma sarx ezercizzju, li tghajt jien gwida legali. In fatt il-parir huwa prament fuq binarji legali. Ma sarx ezercizzju ta’ ezami ta’ x’hemm u x’ma hemmx u nghidilhom iva morru aqbdu s-servers a bazi ta’ din, jew morru arrestaw lil xi hadd.
Imh. A. Lofaro : Forsi messu sar dan l-ezami allura? Dr. Peter Grech : X’inhija?
Imh. A. Lofaro : Forsi messu sar dan l-ezami?
Dr. Peter Grech : Le jiena nahseb dak huwa xoghol . . . Imh. A. Lofaro : Ghaliex l-indikazzjonijiet kienu serji hux.
Dr. Peter Grech : Le, dak nahseb l-ewwel nett huwa xoghol ta’ l-investigatur, jigifieri ma jistax . . .
Imh. A. Lofaro : Imma legalment se joqghod fuq li tghidlu int. Legalment.
Dr. Peter Grech : Not to the extent – ma narahiex li to the extent illi tispicca taghmel l-investigazzjoni inti.
IMH. A. LOFARO : Le.
Dr. Peter Grech : Ghax anke ma tkunx taf ezatt . . .
Imh. A. Lofaro : Jiena kont per ezempju nghidlu nvestigali izjed u erga ejja and we will review this advice. Kien hemm review tal-parir u jekk le ghaliex le?
Dr. Peter Grech : Le ma jidhirlix li qatt gew – mhux ma jidhirlix, le qatt ma gew lura fuq hekk. Jiena tghajthom il-binarji legali. Ghidtilhom tistghu taghmluha pero’ araw illi ghandkom reasionable suspicion soda – ghax anke hawnhekk fuq reasionable suspicion, dana rridu naraw x’kien available wkoll dak iz-zmien f’Mejju tat-two thousand and sixteen (2016).
Imh. A. Lofaro : Imma l-parir nghid jien jibqa’ hemmhekk set in stone, jew jekk ic-cirkostanzi mbaghad jinbidlu – tohrog iktar informazzjoni, bhal per ezempju meta hareg fuq 17 Black, hemmhekk kien hemm iktar informazzjoni. Allura l-parir set in stone? Ma jinbidilx? Ma jigix rivedut skont ic-cirkostanzi li jkunuu qed jevolvu kontinwament?
Dr. Peter Grech : 17 Black minghalija l-ewwel darba li ssemmiet fit-two thousand and seventeen (2017) . . .
Imh. A. Lofaro : Imma xorta ma nbidel xejn. Hadd ma mar ghas-servers.
Hadd.
Dr. Peter Grech : Le s-servers kienu nqabdu fl-inkjesta Egrant jigifieri . . . Imh. A. Lofaro : Le, giet minghalija wara ta’, le dik giet wara.
Dr. Peter Grech : Le dik giet fit-two thousand and seventeen (2017). Dik giet ghoxrin (20) ta’ April two thousand and seventeen (2017).
Imh. A. Lofaro : U ahna nafu li l-informazzjoni tas-servers tista’ tinbidel, tista’ titnehha kompletament u ma nafx kemm sar forensic survey, tajjeb, b’dawn is-servers sarx tbaghbis fihom, ma nafx jekk saritx, ma nafx.
Dr. Peter Grech : Jiena nahseb importanti f’dan ir-rigward, ghax anke l- argument li qed isir illi qisu ghax ma nqabdux is-servers bilfors kien hemm xi informazzjoni jew kien hemm xi informazzjoni li ntilfet jew li sa sena wara ma nstabitx.
Imh. A. Lofaro : Mhux bil-fors, mhux bil-fors. Imma jista’ jkun.
Dr. Peter Grech : Nahseb importanti illi l-Bord jara wkoll l-inkjesta Egrant. Jien nimmagina li diga huma esebiti dawn.
Imh. A. Lofaro : Ghandna l-inkjesta Egrant.
Dr. Peter Grech : Jekk m’humiex nahseb li mportanti ghax jaght perspettiva, jaghtu t-timeline. Ghax jiena meta qed naghti parir fis-sittax (16) ta’ Mejju, two ow one six (2016) ma kellix din l-informazzjoni ezatta x’gara qabel. Mela Egrant . . .
Imh. A. Lofaro : Naqblu li ghadda z-zmien bejn meta harget tas-17 Black u l- inkjesta Egrant. Ghadda z-zmien. Kien hemm it-time lapse.
Dr. Peter Grech : Pero’ hemmhekk isibu hafna affarijiet, jirreferu ghal hafna affarijiet li kienu graw f’Marzu u ma nafx jekk hux ukoll fi Frar two
thousand and sixteen (2016) u dan mill-inkjesta Egrant u minn dawk il-leaked reports, dawk it- tliet (3) leaked reports . . .
Imh. A. Lofaro : Iva, iva.
Dr. Peter Grech : Jigifieri Tonna – Schembri, Schembri – Hillman . . . Imh. A. Lofaro : Hillman.
Dr. Peter Grech : U Mizzi. Tirrizulta illi fit-tnejn (2) ta’ Marzu tat-two thousand and sixteen (2016) l-FIAU kienet baghtet ghal Nexia BT u talbithom id-dokumenti.
Imh. A. Lofaro : Talbithom is-servers imma?
Dr. Peter Grech : Le, li hemm li talbuhom id-dokumenti. Imh. A. Lofaro : Ok.
Dr. Peter Grech : L-FIAU mhux l-ufficcju . . .
Imh. A. Lofaro : Iva, iva, naf. Fhimtek perfettament.
Dr. Peter Grech : Fl-ghaxra (10) ta’ Marzu, jigifieri ftit jiem wara, ma nafx hijiex xi zball, ta’ deskrepanza fid-dati, saret ukoll dan it-tip ta’ talba, dejjem qed noqghod fuq dawn il-leaked reports jigifieri u l- inkjesta Egrant.
Imh. A. Lofaro : Ghad-dokumenti u mhux ghas-servers.
Dr. Peter Grech : L-FIAU – dawn Nexia BT tawhom xi dokumenti . . . Imh. A. Lofaro : Xi dokumenti.
Dr. Peter Grech : . . . lill-FIAU, pero’ l-FIAU kienet qieghda jew tissuspetta jew forsi saret taf minn x’imkien, ma nafx, illi hemm izjed dokumenti . .
.
Imh. A. Lofaro : Ehe tlabu izjed fil-fatt.
Dr. Peter Grech : . . . partikularment dak li rrizulta wara rigward id- dokumenti li kienu jitolbu ghall- ftuh ta’ bank accounts . . .
Imh. A. Lofaro : Ezatt.
Dr. Peter Grech : . . . li jidher li ma kienux fil-batch illi marru . . . Imh. A. Lofaro : Le ma kienux.
Dr. Peter Grech : Issa l-FIAU regghet talbithom izjed, qaltilhom speci rrid id- dokumenti kollha.
Imh. A. Lofaro : Ehe.
Dr. Peter Grech : U dawn fit-tnejn u ghoxrin (22) ta’ April Nexia BT irrispondew lill- FIAU fis-sens illi isma ahna m’ghandniex
dokumenti izjed ghax id- dealings taghna mal-klijent kienu kollha – hlief dawk li tghajniekom, kienu kollha verbali.
Imh. A. Lofaro : Verbali.
Dr. Peter Grech : Jigifieri jiena dan l-argument illi fis-sittax (16) ta’ Mejju mbaghad, jigifieri kwazi xahar wara kont se tmur u ser issib dawn id-dokumenti fis- servers nahseb illi huwa dubjuz. Ma nistax nghid
. . .
Imh. A. Lofaro : Imma min jaf kieku morna mall-ewwel ghas-servers hux?
That is the question.
Dr. Peter Grech : Jiena gew ghal parir ghandi fis-sittax (16) ta’ Mejju, sintendi fl- investigazzjoni essagg . . .
Imh. A. Lofaro : Ma regghux gew dawn jigifieri? Dr. Peter Grech : Le, le.
Imh. A. Lofaro : Le.
Dr. Peter Grech : No. Dak kien parir fuq il-pozizzjoni dak iz-zmien. Imh. A. Lofaro : Ehe mhux hekk, at that time.
Dr. Peter Grech : Fuq il-pozizzjoni dak il-hin u kien parir ristrett ghal pozizzjoni legali.
Imh. A. Lofaro : Ehe.
Dr. Peter Grech : Jigifieri . . .
Imh. A. Lofaro : Pero’ ma tantx tawk informazzjoni dwar l-investigazzjoni.
Hux hekk?
Dr. Peter Grech : Le ma kienux diskussi d-dettalji . . . Imh. A. Lofaro : Ezatt, ezatt. Kieku tawhomlok . . .
Dr. Peter Grech : . . . ta’ l-investigazzjoni le. Kien hemm dan ir-rapport illi nahseb rajtu li l-FIAU mhux qed tghidu fir-rapport u x’jismu hawn
– jigifieri tghajt parir fuq binarji legali. Imh. A. Lofaro : Fuq dak li tawk biss.
Dr. Peter Grech : Ehe, ehe. Imh. A. Lofaro : Ehe.
Dr. Peter Grech : Qaghad jigifieri ghal funzjoni li jkun a legal advisor mhux illi nassumi jien l-investigazzjoni.
Imh. A. Lofaro : Le, pero’ ma tantx kienu ghadhom investigaw, jew jekk kienu nvestigaw ma tantx tawk informazzjoni dwar l- investigazzjoni.
Dr. Peter Grech : Dettalji ta’ l-investigazzjoni ma nafx x’kellhom u ma kellhomx pero’ dettalji ta’ l-investigazzjoni – dak iz-zmien kienu ghadhom daqsxejn scant ukoll eh, jigifieri hafna dettalji hargu mbaghad sena u sentejn wara dawn l-investigazzjonijiet. Jigifieri wiehed irid jara . . .
Dr. T. Comidini Cachia : Ara Dr. Grech, il-Panama Papers hargu xahar jew xaharejn qabel ma inti tghajt dan il-parir.
Dr. Peter Grech : Ehe fit-tlieta (3) ta’ April ta’ . . .
Dr. T. Comidini Cachia : Jigifieri l-informazzjoni tal-Panama Papers ma hadtuwiex – ma hadtiex in consideration ghal dan il-parir meta kien hemm fatti b’dokumenti dwar ftuh ta’ kumpaniji, dwar bank accounts, dwar dikjerazzjonijiet ta’ min se jircievi liema pagamenti?
Dr. Peter Grech : Le f’din il-laqgha li saret ma gewx diskussi dokumenti partikulari. Dika jien tghajt il-parir legali, imma jekk dokument jipprovdix prova bizzejjed biex jiggustifika li tiehu s-servers, mhix kwistjoni li dahal fiha l-parir. U ma jidhirlix illi gejt mitlub ukoll, illi gejt muri xi file bl- investigazzjoni biex nghidilhom dan jiggustifikax jew le. Ma jidhirlix li kien hemm dan it-tip ta’ . . .
Imh. J. Said Pullicino : Jiena ghadni daqsxejn konfuz. Nitkellmu Panama Papers. Il-Panama Papers huwa incident fid-dinja li holoq certu rejazzjoni kbira, tajjeb?
Imh. A. Lofaro : Ehe.
Imh. J. Said Pullicino : U li kien jinvolvi naturalment delitti ta’ certu portata li fihom kienu nvoluti, allegatament, persuni gholja fl- amministrazzjoni pubblika. Mela jigu l-pulizija ghandek ghal parir. Poggi bil-qieghda u nitkellmu, diga kellkom f’idejkom il-fatti tal- Panama Papers – fatti fis-sens allegazzjonijiet imma ta’ certu piz. Tant hu hekk illi wasslu biex Prim Ministri jirrezenjaw, ohrajn tkeccew, etc. Mela s- sitwazzjoni inti ffaccjat bil-Panama Papers u bl-informazzjoni li setghu tawk il-pulizija dikinhar, ghandi nifhem li xi ftit diskussjoni maghhom fuq x’jsir f’dawn ic-cirkostanzi u x’se jsir b’dawn il-persuni, ghax jista’ jkun dawn il-persuni huma nnocenti wkoll. Ma kien hemm l-ebda ndikazzjoni li dawnil-persuni msemmija kienu bilfors hatja ta’ reat – setghu kienu nnocenti.
Imma jiena nifhem illi inti kellek u anke l- pulizija kellhom l- interess taghhom principali li l-amministrazzjoni tar-Republika tigi protetta. Li ma jkunx hemm sitwazzjonijiet fejn tipperikola s- sigurta ta’ l-Istat hu. Issa qed nitkellem f’dak il-livell. Allura x’passi inti rrakomandajt li jsiru, tajjeb, ghax inti bhala Avukat Generali ghandek ukoll dan id-dover, tajjeb? Illi inti taghti parir kif se jigu ffaccjati certu sitwazzjonijiet. Ma hassejtx il-bzonn u anke l- pulizija ma hassewx il-bzonn li tpoggu bilqieghda u tghidu hares din haga serja, tajjeb? Suppost naghmlu xi haga biex nuru li l-Istat qieghed hemm ha jirreagixxi ghal dawn l-akkuzi minghajr ma rajtu jekk xi hadd hux hati jew mhux hati. Ghaliex l-effett ta’ din is- sitwazzjoni kien li l-pulizija qalu nistennew, jistriehu fuq parir tieghek forsi . . .
Imh. A. Lofaro : Ezatt u ma sar xejn.
Imh. J. Said Pullicino : . . . u ma sar xejn. Meta ma jigri xejn imbaghad tinhloq sistema ta’ mmunita u nibqghu sejrin minn haga ghal ohra u din ahna ghalina bhala Bord ghadna ma ghandniex spjegazzjoni ghaliex gara hekk – illi meta gew ippublikati l-Panama Papers ma sehh xejn. U inti wiehed mill-players hux. Wiehed mill-players li suppost kellek il-funzjoni jekk mhux il-poter li tinfluwenzahom id- decizjonijiet. Ghaliex ma sehh xejn? Kellek per ezempju kuntatti mal-Ministri? Per ezempju mal-Prim Ministru fuq dawn ic- cirkostanzi?
Dr. Peter Grech : Le.
Imh. J. Said Pullicino : Imma ma hassejtx li f’dawn ic-cirkostanzi wiehed kellu jitkellem, x’ha naghmlu f’din is-sitwazzjoni?
Imh. A. Lofaro : Tkellemhom inti u mhux ikellmuk huma.
Imh. J. Said Pullicino : Ghax Ministru fil-Kabinett u Chief of Staff. I mean jien din ghalija stramba, qisu kullhadd qieghed fil-bozza, kullhadd qieghed jagixxi fil-bozza tieghu. U mhux ghalik biss qed nghid ta’, qed nghid ghal kullhadd, kullhadd qieghed fil-bozza tieghu, x’jigri ma ta’ genbu ma jinteressahx u daqshekk.
Imh. A. Lofaro : Hekk hu. Hadd ma jitkellem ma hadd.
Imh. J. Said Pullicino : U din ghalina inspjegabbli f’dan il-pajjiz.
Dr. Peter Grech : Le. Il-funzjoni ta’ l-Avukat Generali ghadha sa llum – illum inbidlet ftit ghax illum f’certi decizjonijiet jiehu d-decizjoni to prosecute, imma l-investigazzjoni ta’ reati hija xi haga f’idejn il- pulizija. Dejjem kienet u ghadha. Jigifieri . . .
Imh. J. Said Pullicino : Mhux qed nitkellem ghall-investigazzjoni. Naqblu. Qed nitkellem jiena ghall-funzjoni ta’ l-Avukat Generali li jaghti parir lill-Gvern, tajjeb, fuq kif ghandha tigi mnaddfa jew kontrollata jew investigata l-amministrazzjoni fil-livelli kollha, imma l-iktar fil-livelli ta’ fuq nett. Din qed nghid jien. Bhala Avukat Generali nifhem li l-investigazzjoni hi tal-pulizija u inti ghandek funzjoni differenti.
Dr. Peter Grech : U parir taghtih meta inti mitlub. Imh. J. Said Pullicino : Ma nafx. Ma nafx.
Dr. Peter Grech : Mhux jigifieri – le, le ma naf l-ebda avukat imur jaghti parir minghajr ma ahdd talbu dan il-parir. Jigifieri dik hija s-sitwazzjoni. Mhux . . .
Imh. A. Lofaro : Imma huma gew darba, huma gew. Dr. Peter Grech : Le gew fuq kwistjoni specifika.
Imh. J. Said Pullicino : Jekk jiena avukat ta’ kumpanija, kumpanija qed nghid tajjeb, sewwa, il-kumpanija d-direttur jaghtihom parir fuq kollox . .
.
Imh. A. Lofaro : Jien hekk nafha wkoll.
Imh. J. Said Pullicino : . . . jekk jistaqsini nghidlu. Ghax jekk kumpanija se tfalli, ser jiffrowadha, fejn ghandu x’jaqsam din, naraha jien il- funzjoni.
Dr. Peter Grech : Imma m’hijiex dik it-tip – il-paragun ta’ avukat in house ta’ kumpanija nahseb huwa fl-amministrazzjoni hafna ikbar u kulhadd
. . .
Imh. J. Said Pullicino : All right, pero’ Ministru huwa Ministru. Kap ta’ dipartiment u awtoritajiet kollha gew hawn, kollha jghidulna ahna hadna l-parir ta’ l-Avukat Generali. Mela, inti it looks kullhadd iwahhal fik u mhux qed nghid li ghandek tort ta’ – imma kullhadd iwahhal fl-Avukat Generali. Jigifieri inti bilfors trid tassumih dak ir- rwol. Ma tistax tghid ghax jiena u qed nitkellmu fuq livell ghodli, mhux qed nitkellmu issa ncident wiehed, qed nitkellmu fuq –
hemm … maljar, tajjeb? Qeghdin nitkellmu fuq affarijiet across the board u mhux incident wiehed, gara wiehed, wiehed wara wiehed, wara wiehed – kull wiehed jghidu l-Avukat Generali.
Imh. M. Mallia : Dak il-parir.
Imh. A. Lofaro : Kulhadd isemmi l-parir.
Imh. J. Said Pullicino : Allura kif thoss inti r-rwol tieghek bhala Avukat Generali li taqla’ dawn il-botti kollha u ma tistax tirrispondi ghax inti l-Avukat, allura ma tirrispondix u ma tistax inti mbaghad lanqas tiddefendi ruhek, pero’ ma intix proattiv biex tghid hares din le ma nistax – din il-parti ma . . .
Dr. Peter Grech : Inti meta taghti parir, qed tafda illi l-klijenet gie ghandek in good faith.
Imh. J. Said Pullicino : Iva ovvjament. Imh. A. Lofaro : Mhux hekk.
Dr. Peter Grech : U m’hijiex funzjoni ta’ parir legali illi xi hadd ikollu responsabilta skont il-ligi u jitrasferiha fuq l-avukat. Jigifieri d- decizjoni dejjem tispetta lil min legalment tispetta, d-decizjoni. Parir dejjem jibqa’ parir. Jiena mhux qed nghid li ma ghandux valur.
Imh. A. Lofaro : Ghandu valur kbir.
Dr. Peter Grech : Imma l-istratagema forsi li gie fid-dipartimenti tal-gvern gieli tintuza illi tmur titlob parir biex tistahba wara dak il-parir, ma nahsibx illi hija ta’ sufragju ghal hadd.
Imh. J. Said Pullicino : Jien naqbel mieghek ta’ jigifieri.
Dr. Peter Grech : Ghax inti ma tkunx taf il-klijent x’ghandu kollox.
Imh. J. Said Pullicino : Jiena naqbel mieghek u nasal hafna mieghek, tajjeb? Pero’ f’dan il-kaz, tajjeb, jidher illi l-pulizija setghu hadu l- opportunita biex ma jaghmlu xejn ghax seta’ kien hemm interessi etc, ma jinteressanix. Imma din setghu hadu l-parir tieghek, interpretawh hazin, tajjeb, u mbaghad ma ghamlu xejn u l- konsegwenzi huma li huma. Again ma tistax tghid x’kien jigri, imma hawn l-idea – t-tejorija hi li kieku ttiehed azzjoni tal-Panama Papers f’temp gust, tajjeb.
Imh. A. Lofaro : U Nexia BT.
Imh. J. Said Pullicino : U specjalment imbaghad ittiehdet azzjoni wara 17 Black bdiet hierga din, kieku dawn l-affarijiet forsi ma grawx, ghax inti tkun waqqaft il-persuni – ghax din il-kwistjoni qed nitkellmu fuq livell ta’ persuni ta’ sahha kbira hu.
Imh. A. Lofaro : U li kienu PEPs hu ghax dawn PEPs.
Imh. J. Said Pullicino : Jekk uzawha tajba haga tajba imma jekk uzawha hazina s-sahha jkollna li jkollna.
Dr. Peter Grech : L-argument minghalija hu kieku kullhadd kien ikun il-habs sat-two thousand and seventeen (2017) u l-assassinju ma kienx jigi.
Imh. J. Said Pullicino : Le, le. No, no, l-argument hu li kieku fil-mument tal- Panama Papers ittiehdet azzjoni … tajjeb, biex jigu allertati biss ta’, allertati, li jista’ jkun li xi hadd qieghed jghassilhom fuq l- attivitajiet taghhom, imbaghad nigu ghal affarijiet ohrajn, tajjeb, kieku wiehed kien izomm il-brakes, joqghod pass lura. Mhux qed nghidlek jigifieri bilfors ghax dana tejorija, ipotesi, imma hemm din il-possibilta li ma tiskartahhiex malajr, tajjeb? Li hemm din ir-rabta bejn il-fatt ta’ l-inattivita ta’ l-istat u l-fatt li mbaghad sehh wara. Hemm hu, mela m’hemmx. Issa qeghdin nghidu fuq il-fatti kif hargu hawnhekk, li qed johorgu jigifieri.
Dr. Peter Grech : Pero’ biex nigu ghall-parir, jigifieri dak kien fuq . . .
Imh. J. Said Pullicino : Il-parir tieghek jista’ jkun, nghidlek ghalhekk il-Bord deherlu li ghandu jaghtik l-opportunita, gustament illi inti tispjegah, ghaliex il-parir jista’ jigi miftiehem b’diversi modi, tajjeb? U l-fatt li inti tghidlu taqbadx is-servers ma jfissirx li inti tghidlu tittappjax it-telephone, ma jfissirx li inti tghidlu ssegwix il- passi ta’ dan u lanqas tibghatx ghal l-iehor ftehimna, ghax huma n- Nexia BT all right iwaqqafhom, imma min qieghed Kastilja u tkellmu, ma hemmx ghalfejn tinvestigah, tkellmu diga qed tallertjah u l-brakes kienu jsiru hu. U allura nifhem jien li jkun hemm min abbuza mill-parir tieghek u mhux l-ewwel darba u mhux l-unika darba, tajjeb.
Imh. A. Lofaro : Ehe.
Dr. Peter Grech : Le jiena l-pariri li tghajt lest illi kollha niddiskutihom. Ma hemmx hafna, imma jigifieri lest nispjega c-cirkostanzi kollha.
Ghax inti wiehed jista’ jara – jghid isma dwar dan il-parir dak m’ghamel xejn, imma nahseb wiehed irid jezamina l-parir fih innifsu jekk hux korrett jew le. Mhux – ehe, jigifieri dan kien fuq talba partikolari ghall-elevar ta’ servers u ma ghidtilhomx ma tistghux taghmluha. Imma nahseb nifhmu illi hija azzjoni illi hija daqsxejn skabruza. Jiena per ezempju ma nafx bi precedenti fejn ghax kien hemm accountancy firm jew law firm involuta f’allegazzjonijiet ta’ money laundering marru qabdulhom is- servers. Jista’ jkun li hemm u jien ma nafx bihom.
Dr. T. Comidini Cachia : Dawk tal-Panama hekk ghamlu. Dr. Peter Grech : Ta’ min?
Dr. T. Comidini Cachia : Il-prosekutur tal-Panama hekk ghamel. Imh. A. Lofaro : Iva hekk ghamlu.
Dr. Peter Grech : Malta qed nghid. Malta tafu b’xi kaz fejn kien hemm law firm per ezempju nvoluta f’allegazzjonijiet u qabdulhom is-servers
. . .
Imh. A. Lofaro : Imma fejn kien hemm PEPs! PEPs.
Imh. M. Mallia : Dan il-kaz ma tridx tarah fil-kuntest lokali biss. Ara x’gara fid-dinja minhabba fih.
Imh. A. Lofaro : Internazzjonalment.
Imh. M. Mallia : U ara x’ghamel haddiehor. Ara kif mexa haddiehor f’dan il- kaz, ahna bixx qghadna lura u ma ghamilna xejn.
Imh. A. Lofaro : Ahna biss.
Dr. Peter Grech : Insomma dak nahseb irid jigi kwalifikat dak l-istatement ta’ ghax jigifieri l-Panama Papers generalment qajmu kwistjonijiet ta’ evazjoni ta’ taxxa u kienu jinvolvu range shiha ta’ persuni politici nies fl-ghaqdiet fit-transperancy international, fil-football. Jigifieri mhux dawn in-nies kollha spiccaw il-habs eee.
Imh. J. Said Pullicino : Naqblu, naqblu.
Dr. Peter Grech : Per ezempju anke l-Germanja kien hemm hafna banek involuti – wehlu multi jigifieri.
Imh. J. Said Pullicino : Il-problema taghna Dottore ahna m’ahniex nindegaw id-delitt hawn, tajjeb? Ahna qeghdin nindegaw l-operat ta’ l- amministrazzjoni. Jigifieri ahna – jiena jidhirli illi wahda minn nuqqasijiet kbar hija kif ma gara xejn f’livell amministrattiv, livell
ta’ gvern jigifieri, biex min kien imsemmi biss, tajjeb, jigri xi haga minnu. Issa politically ittiehdu certu decizjonijiet zghar fil- konfront tal-Ministru Mizzi u hekk gara xi haga, imma tant kien dghajjef ix-xoghol illi kullhadd baqa’ fejn kien u kullhadd baqa’ jaghmel l-istess haga. U jiena all right ma taqbadx is-server ghax inkella twaqqaf il-bank kif gara f’ta’ Pilatux hux. Mela Pilatus mhux ohra? Ta’ Pilatus l-istess il-pulizija ma mexxewx ghax inkella
– I mean ma nafx kellhomx parir ta’ xi hadd iehor. Pero’ affarijiet inkwetanti hu.
Dr. Peter Grech : Tal-Pilatus sa fejn naf jien qabadhom il-Magistrat pero’ kkuppjawhom kienu, mhux elevawhom jigifieri . . .
Imh. J. Said Pullicino : Iva setghet kienet option. Dik setghet kienet option ghaliex per ezempju s-sur Schembri ghandu l-dak tieghu, issemm. Il-Ministru ghandu l-dak tieghu, mhux se nghidlu aghtini l- computer, imma tista inti tara l-informazzjoni. Jista jkun persuna ta’ nteress, taf inti. Jiena staqsejt, minn dan kollu ma sar xejn. Kieku dawn saru dak iz-zmienl-ghada, l-pitghada u deherna li ghamilna xi haga kieku jista’ jkun li . . .
Dr. Peter Grech : Pero’ din il-kwistjoni li tikkupjahom jien ma kontx naf biha dak iz- zmien ukoll u ma kienetx giet sollevata kienet. Il-parir li ntalab kien fuq elevazzjoni. U anke fil-blog li semmejt. Dak kien is- suggeriment tehodomlhom u zzommhom, jigifieri.
Imh. A. Lofaro : Mela ahna se naghmlu li tghidilna l-blog? Tehodhom, tarahom u taghtihomlhom lura.
Imh. J. Said Pullicino : Nerga’ nghid mhux qed nindagaw . . .
Dr. Peter Grech : Insomma mhux ta’ gurnata u tnejn eee biex tezamina. Imh. A. Lofaro : U iva. Imma ma kienux ha jghalqu ta. Taghtihomlhom lura. Imh. J. Said Pullicino : Jien li jinteressani kif l-istat ma rrejagixxa xejn.
Imh. A. Lofaro : Issa iva. Imma mhux dak iz-zmien.
Imh. J. Said Pullicino : Per ezempju s-Secret Servicie li sema’ bil-Panama Papers. Jafu li hemm zewg (2) Ministri li jistghu jkunu nvoluti. Jista’ jkun li ma kien hemm xejn minn dan kollu, ghax is-secret service tagixxi anke meta ma jkn hemm xejn, ikollha biss suspett li jista’ jkun hemm xi haga ftehemna? Allura dawn m’ghandniex informazzjoni li malli grat din bdew jiccekkjaw certi affarijiet, kif
jiccekkjaw is-soltu ghal potenzjal li jista’ jkun hemm reat. Ma gara xejn minn dan, fuq oggett daqshekk serju. Tant kien serju li mbaghad kellu konsegwenzi li eventwalment waqqa’ l-Gvern dan, jigifieri minn hemm bdejna ftehemna? Jigifieri minn kullimkien, hadd ma rrejagixxa, sitwazzjonijiet li wiehed jippretendi li jirreagixxi.
Dr. Peter Grech : Naf ukoll illi dak iz-zmien kien hawn il-kwistjoni jekk dawn humiex, dak li rrizulta jindikax – hijiex kwistjoni ta’ money laundering, hijiex kwistjoni ta’ evazjoni ta’ taxxa jew humiex biss preparatory acts.
Imh. J. Said Pullicino : Jista’ jkun . . .
Dr. Peter Grech : Jigifieri legalment ukoll din il-kwistjoni ma kienetx nahseb daqshekk . . .
Imh. J. Said Pullicino : Ahna nghidu li ghalmuna bit-tentattiv tar-reat. I mean jekk jiena ghandi ndikazzjoni, issa ndikazzjoni kien dak iz-zmien u mhux prova illi jiena jista’ jkun qed nipprepara li ftaht kont il- Panama ghal skopijiet ta’ money laundering, daka mhux tentattiv? Jekk imbaghad ma jsirx pacenzja. Ghax imbaghad wara 17 Black kellek prova, almenu ndizju serju li seta’ kien hemm dan ir-reat tat- tentattiv, issa mbaghad ahna again jekk taghmel reat nerga’ nghid ahna jinteressana l-operat ta’ l-amministrazzjoni u ta’ l- istitutitizjonijiet, ghax inkella nhawdu haga ma ‘l ohra.
Dr. Peter Grech : Jew nahseb qed nidhlu fl-ambitu ta’ l-investigazzjoni li mhijiex funzjoni tal- – jigifieri la jkolli files ta’ l-investigazzjonijiet dik I mean.
Dr. T. Comidini Cachia : Jiena fir-rigward ta’ dak li qeghdin tiddiskutu nixtieq nistaqsi ‘l ghaliex Dr. Grech qal li dak iz-zmien kien hemm argument jekk hux hasil ta’ flus, jekk hux attentat ta’ hasil ta’ flus, jekk hux preparamenti, jekk hux sempliciment evazjoni ta’ taxxa u allura inti bhala Avukat Generali tghajt parir lil xi entita’ dwar dawn il-Panama Papers liema reat jistghu jinkludu? Ghax kif taf inti l-attentat ghal hasil tal-flus huwa punit ukoll bil-ligi taghna.
Dr. Peter Grech : Le, l-attentat tal-hasil tal-flus sa fejn naf jien huwa punit kwazi bl-istess mod.
Dr. T. Comidini Cachia : Ghalhekk, allura jekk hu punit bl-istess mod lill- entitajiet li kienu l-klijenti tieghek ma tajthomx pariri fuq dan? Jew gbidtilhom l-attenzjoni?
Dr. Peter Grech : Il-Panama Papers qatt ma gew – qatt ma gew l-ufficcju ta’ l- Avukat Generali. Sa fejn naf jiena – jiena l-access ghal Panama Papers minn Malta – jiena ftit wara illi sehh l-assassinju, jigifieri dan qed immorru issa two thousand and seventeen (2017), kien kitibli ufficjal mill-Ministeru tal-Gustizzja Germaniz u kien qalli illi li jista’ jkun illi r-reat huwa b’xi mod konness mal-Panama Papers f’termini li mhux daqshekk jikkommetti ruhu imma hekk intizi u qalli allura jekk ghandkom bzonn access ghal Panama Papers ahna nistghu nipprovduh. Dina kont ghaddejtha jiena lill-Magistrat inkwerenti, lill-Magistrat Vella dak iz-zmien u naf li ghamlu arrangamenti biex marru l-Germanja. Ma nafx ezatt x’irizulta mbaghad minnhom ghax imbaghad bdew jikkorrispondu maghhom dirett. Naf ukoll mill-inkjesta Egrant jirrizulta li l- Magistrat, illum Imhallef Bugeja, kien mar il-Germanja biex jezaminaw dawn il-Panama Papers x’hemm rigward Malta. Jigifieri le ma kienx dokument, ma kienux dokumenti li gew l- ufficcju taghna, anzi. Infatti l-Imhallef Bugeja fl-inkjesta Egrant pjuttost jilmenta li ma giex milquh wisq hemmhekk ghax speci hemm il-kwistjoni jekk hix l-ahjar prova, chain of evidence. Iqajjem diversi kwistjonijiet.
Dr. T. Comidini Cachia : Imma allura inti bhala – fl-ahhar mill-ahhar l-Avukat Generali huwa wkoll il-prosekotur finali. L-Avukat Generali jaghti pariri wkoll lill-pulizija anke waqt li huma qeghdin jaghmlu l- investigazzjonijiet.
Dr. Peter Grech : Meta jitolbuh. Meta jitolbuh.
Dr. T. Comidini Cachia : Meta jitolbuh iva. Imma allura inti ghandek il-klijenti illi uhud minnhom imsemmija fil-Panama Papers, Konrad Mizzi huwa parti mill-gvern, Keith Schembri parti mill-gvern, nemmen illi huma klijenti ta’ l-Avukat Generali.
Dr. Peter Grech : Klijenti f’liema sens?
Dr. T. Comidini Cachia : Ghandek lill-pulizija . . .
Dr. Peter Grech : Skuzi ftit l-klijent ta’ l-Avukat Generali huwa l-gvern.
Dr. T. Comidini Cachia : Parti mill-entita’, fl-istituzzjoni, parti mill-gvern. Dr. Peter Grech : Imma mhux klijenti ta’ l-Avukat Generali.
Dr. T. Comidini Cachia : U le, imma mhux parti mill-istituzzjoni li inti taghti l- pariri lilha?
Dr. Peter Grech : Tal-gvern. Ehe.
Dr. T. Comidini Cachia : Mela ghandek il-klijenti nvoluti minn naha, ghandek il-pulizija li jista’ ghandhom il-fakulta li jitolbuk il-pariri u fil-fatt f’wiehed minnhom talbuk parir limitat u inti ghandek ukoll l-e mail tal-prosekutur jew tal-persuna mill-Ministeru tal-Gustizzja Germaniza . . .
Dr. Peter Grech : Dak wara eeee. Wara. Wara l-assassinju.
Dr. T. Comidini Cachia : Imma at no point in time inti ma hadt passi legali, amministrattivi? Iddiskutejt mal-Prim Ministru jew ma’ entitajiet ufficjali dwar isma l-impikazzjonijiet legali tal-Panama Papers fuq l- Istat ta’ Malta?
Dr. Peter Grech : Le kif ghidt, parir jinghata meta hu mitlub. Jigifieri ma hemmx din il-funzjoni illi l-Avukat Generali jaghmel qisu audit, kif tghid, jara x’inhu jigri. Dika funzjoni ta’ l-investigaturi illi jsegwi l- media, jara hemmx xi haga, jara hemmx xi haga x’jinvestiga. Ma ghandux din il- funzjoni, qatt ma kellu din il-funzjoni u lanqas kellu r-rizorsi biex jaghmilha. Nahseb lanqas illum.
Dr. T. Comidini Cachia : Jiena nifhem illi – nifhem illi ma kellekx il-funzjoni li taqbad u tinvestiga inti. Imma li jkollok, li tkun l-avukat ta’ l-Istat, l- Avukat Generali il-klijent tieghek, mhux il-klijent tieghek kwazi kwazi l-ewwel obbligu tieghek huwa li thares l-interess pubbliku, li thares ukoll l-interessi ta’ min qed imexxi l-pajjiz ghax inti qed taghtihom il-pariri. Allura meta kien hemm daqshekk konnessjoni bejn il-Panama Papers u allegazzjonijiet ohra, mbaghad kellek ukoll FIAU reports ili jekk ma sirtx taf bihom minn ghand il-pulizija, sirt taf bihom ghax gew ippublikati. F’dan kollu xorta ma hassejtx l-obbligu illi, jew in-necessita li tigbed l-attenzjoni tal-gvern b’dawn l-affarijiet? Inti wkoll dehert per ezempju quddiem il-bord ta’ l-MEPs li gew hawn Malta. Inti wkoll nimmagina li kellek xi kontribuzzjoni x’taghti fil-Moneyval, mhux hekk?
Dr. Peter Grech : Moneyval ma nahsibx, le.
Dr. T. Comidini Cachia : Il-Moneyval ma tahsibx. Imma bhala l-FIAU ma kienetx involuta fil-Moneyval?
Dr. Peter Grech : Yes.
Dr. T. Comidini Cachia : U inti kont ic-Chairman tal-Bord tal-Governors. Allura f’dan il-konnessjonijiet kollha, inti possibilment lil hadd ma gbidt l- attenzjoni dwar l-implikazzjonijiet ta’ din l-informazzjoni fuqhom? Fuq pajjizna?
Dr. Peter Grech : Le ghax ahna nimxu – l-ufficcju dejjem mexa bhal kull ufficcju legali illi jaghti pariri meta huwa mitlub . . .
Imh. A. Lofaro : Imma Dr. Grech . . .
Dr. Peter Grech : . . .jew per ezempju meta hemm xi ncident f’kawz – hemmhekk forsi tigbed l-attenzjoni, imma fuq affarijiet bhal dawn li huma leaked reports. L-ewwelnet tista’ tiehu passi, ovvjament jaf bihom il-Gvern ukoll, dan ma hemmx ghalfejn nghidlu jien. Tista’ tiehu passi just on leaked reports? Jigifieri dejjem, qeghdin nghidu bhala meta ma ghandekx il-funzjoni ta’ nvestigatur. Jiena nahseb li dak li huwa suggerit huwa li qisu l-Avukat Generali jiehu xi funzjoni ta’ kunsullier tal-Gvern.
Dr. T. Comidini Cachia : Le lanqas xejn. Dak li hu suggerit huwa . . .
Imh. A. Lofaro : Ippermettili domanda please. Inti ghidt illi l-funzjoni tieghek tidhol la darba jigu ghandek ghal parir. Gew ghandek ghal parir.
Dr. Peter Grech : Ehe.
Imh. A. Lofaro : Dak il-parir ghalfejn baqa’ set in stone u ma inti ma stajtx tiehu inizjattiva anke jekk ma regghux gew una volta kienu gew fil- bidu li int mbaghad tvarjah minhabba li c-cirkostanzi nbidlu ghal aghar, kien hemm iktar allegazzjonijiet 17 Black b’mod partikulari, ghax gew ghandek, mhux ma gewx.
Dr. Peter Grech : Il-parir nahseb huwa flessibli fih innifsu. Il-parir ma jghidx tiehux din l-azzjoni – jghid ara li ghandek kaz sod qabel ma tehodha.
Imh. A. Lofaro : Ma tistax bhala l-Avukat Generali tigbed l-attenzjoni tal- Kummissarju tal-Pulizija u tghidlu: isma l-affarijiet inbidlu ta’. Mhux ahjar immorru narawhom dawk is-servers? Ma stajtx taghmilha din una volta kienu diga gew ghall- parir?
Dr. Peter Grech : Ma jsirux u qatt ma naf li saru . . .
Imh. A. Lofaro : Qatt ma saret. Dejjem hemm l-ewwel darba fid-dinja. Ma hassejtx li din kellha tkun l-ewwel darba li kienet importanti?
Dr. Peter Grech : Ahna nahdmu fis-sens illi jigi xi hadd ghandi ghal parir . . . Imh. A. Lofaro : M’intix twegibni. Jiddispjacini. Ok.
Dr. Peter Grech : . . . jekk hu ghandu xi diffikulta jigi lura imma ma hemmx . . . Imh. A. Lofaro : Inti m’ghandekx l-obbligu li tibghat ghalih?
Dr. Peter Grech : M’hemmx obbligu, lanqas ghandek iz-zmien ghaliha illi kull parir li tghajt toqghod issegwi isma nbidilx . . .
Imh. A. Lofaro : Tqabbad junior. Tqabbad lil xi hadd mill-ufficcju tieghek.
Dr. Peter Grech : Lanqas – mhux kwistjoni. Jigifieri jigi l-klijent jekk jara li c- cirkostanzi nbidlu. Issa f’dan il-kaz ma nahsibx li kien tip ta’ parir li tista tghid, ghax kieku l-parir kien le taghmiliex forsi nifhima jghidlek issa ghandi provi, il-parir fih innifsu . . .
Imh. A. Lofaro : Imma kien exercise extreme caution hux. Dak li jkun imbaghad jibza’.
Dr. Peter Grech : Le mhux extreme. Imh. A. Lofaro : U iva.
Dr. Peter Grech : Le, le ghax zdied hafna kliem fil-media . . . Imh. A. Lofaro : U le ghandna l-parir tibzax.
Dr. Peter Grech : Hux nahseb li ghandkom ehe. Imh. A. Lofaro : Mela ma ghandniex.
Dr. Peter Grech : Imma kif hareg fil-media fis-sens illi great caution, qisu go slow, imkien ma tissemma.
Imh. A. Lofaro : Le mhux go slow kienet.
Dr. Peter Grech : Imma go slow sar plejtu kbir fuqha . . . Imh. A. Lofaro : Kienet fil-media iva.
Dr. Peter Grech : . . . jigifieri li m’hu veru xejn li hemm il-kliem go slow. Imh. J. Said Pullicino : Halli nipprova naqleb daqsxejn l-argument.
Imh. A. Lofaro : Ok.
Imh. J. Said Pullicino : Tghatu parir meta jitolbukom. Imh. A. Lofaro : Ehe.
Imh. J. Said Pullicino : F’sitwazzjoni bhal din, ghalija ta’ krizi nazzjonali from day one. Il-Prim Ministru qatt talberk parir inti bhala avukat, ghax jiena naf Prim Ministri li l-Avukat Generali ma kienu jaghmlu xejn lanqas jiehdu kafe filghodu, tajjeb? Ohrajn differenti, ohrajn kienu
jkunu avukati. Il-Prim Ministru Muscat dak iz-zmien lilek talbek pariri at any stage fuq dawn il-kwistjonijiet jaharqu jew inkella ma kontx tikkomunika mieghu bl-ebda mod?
Dr. Peter Grech : Ara bhala Avukat Generali forsi, ehe, ghax din forsi tidhol ukoll fil- kwistjoni tas-sigriet professjonali etc, pero’ bhala Avukat Generali . . .
Imh. A. Lofaro : Mhux iva jew le.
Imh. J. Said Pullicino : Qed insaqsik fuq il-komportament tal-Prim Ministru jiena. Issa jitla’ hu u nsaqsuh.
Imh. A. Lofaro : Ehe u zgur li se nsaqsuh.
Dr. Peter Grech : Le bhala Avukat Generali kontra l-impressjoni generali li hawn, laqghat mal-Prim Ministru, jkun min ikun – jiena servejt bhala Avukat Generali taht tlieta (3) insomma jigifieri, laqghat mal- Prim Ministru huma ftit. Jigifieri l-main relationship li jkollok ma’ persuna fil-Kabinett huwa mal-Ministru tal-Gustizzja bhala Avukat Generali. Pero’ dik . . .
Imh. A. Lofaro : Imma dan mhux dejjem kien il-kaz, per ezempju l-Prim Ministru Mintoff kellu relazzjoni importanti hafna u very constant ma’ l-AG Dr. Edgar Mizzi. This is – kullhadd jaf, kullhadd jaf.
Dr. Peter Grech : Iva imma nbidlu, nbidlu l-affarijiet minn dak iz-zmien. Imh. A. Lofaro : Inbidlu l-affarijiet ok.
Dr. Peter Grech : Anke fi zmien l-amministrazzjoni ta’ Dr. Fenech Adami l- laqghat mal-Prim Ministru huma few and far between.
Imh. A. Lofaro : I see.
Dr. Peter Grech : Jigifieri m’hemmx dak il-kuntatt. Imh. A. Lofaro : I see.
Dr. Peter Grech : Veru jghidu li Dr. Mizzi kien jidhol l-ufficcju u mbaghad imur Kastilja.
Imh. A. Lofaro : Iva kienu very close, eee, kienu jahdmu id f’id. Ma hemm xejn hazin.
Dr. Peter Grech : Le, le mhux qed nghid li hemm xi haga hazina. Imh. A. Lofaro : Anzi, anzi.
Dr. Peter Grech : Is-sistema nbidlet jigifieri. Imh. A. Lofaro : Is-sistema nbidlet.
Imh. J. Said Pullicino : Jigifieri l-pajjiz ma hemmx crises management committee fil-livell ta’ Kabinett fejn inti kont tkun partecipi, ma jezistix dan?
Dr. Peter Grech : Le, le huwa l-Kabinett jew . . .
Imh. J. Said Pullicino : Mela ija, it’s a crises management committee situation.
Dr. Peter Grech : Le ma nafx li ma jezistix. Jien qatt ma kont f’xi haga hekk. Imh. A. Lofaro : Le, baghtu ghalik f’Novembru two ow one nine (2019).
Baghtu ghalik.
Dr. Peter Grech : Ehe imma dik fuq il-pardons.
Imh. A. Lofaro : U zgur baghtu ghalik. Dak il-Cabinet meeting li dam sa xi t- tlieta (3:00) ta’ filghodu kienu baghtu ghalik. It’s public knowledge.
Dr. Peter Grech : Pero’ l-ewwel domanda kienet jekk jezistix xi struttura . . . Imh. A. Lofaro : Iva, iva, naf.
Dr. Peter Grech : Jigifieri dik . . .
Imh. A. Lofaro : Imma peress li inti ghidt illi qatt – fakkartek f’Novembru. Dr. Peter Grech : Le qatt ma mort Kabinett.
Imh. A. Lofaro : Fhimtek hazin mela. Dr. Peter Grech : No, no, le ma tarax. Imh. A. Lofaro : Mela fhimtek hazin.
Dr. Peter Grech : Kull darba li jkun hemm ezempju xi ligi li tkun ktibtha int jew
. . .
Imh. A. Lofaro : Ezatt, iridu parir, mhux hekk.
Dr. Peter Grech : . . . tghajt xi parir fuq xi haga tmur, le. L-AG . . .
Imh. J. Said Pullicino : U fuq dawn l-issues qatt ma baghtu ghalik bhala Kabinett u whatever?
Dr. Peter Grech : Parir lil Kabinett le.
Imh. J. Said Pullicino : Fuq dawn l-issues? Dr. Peter Grech : No, no.
Imh. A. Lofaro : Le qatt, all right.
Dr. T. Comidini Cachia : Il-Bord semmielek il-kaz ta’ Pilatus Bank jew inti semmejtu. Imma diga ssemma. Hawnhekk l-ex Kummissarju tal- Pulizija qalilna illi hu kien kwazi lest biex fl-istess gurnata li harget l-informazzjoni dwar l-Egrant u l-konnessjoni taghha ma’ Pilatus Bank hu kien lest illi jibghat il-pulizija fil-bank biex jigbru
dokumenti u jghamlu search. U hu jghid hekk fix-xedha tieghu – jghid illi cempel lil Silvio Valletta dwar dan il-kaz. Jghid li Silvio Valletta qallu : ara ghadni kif qtajt minn ma’ l-Avukat Generali u jghid li Valletta kien ghadu kif kellem lilek u li inti tghajt parir lil Valletta illi dak li ghandna f’idejna huwa sempliciment blog u ma hemm l-ebda disclosure u allura m’hemmx bizzejjed li jiggustifika raid fuq il-bank. L-ex Kummissarju jkompi jghid illi l-parir biex ma nintervjenux ukoll meta Ali Sadr mar il-bank, kien moghti direttament minn ghand l-Avukat Generali lil Silvio Valletta. Ir- raguni kienet illi ma kienx hemm gustifikazzjoni fil-ligi ghalfejnil- pulizija kellhom jintervjenu sempliciment ghax sid ta’ bank mar gol-bank. Dan kaz iehor.
Imh. J. Said Pullicino : L-ewwel nett, dan tikkonfermah? Dr. Peter Grech : Le, le ma nistax nikkonfermah.
Imh. J. Said Pullicino : Mela ghidilna fejn ma taqbilx. Ha nibdew. Dr. T. Comidini Cachia : Ghalhekk qrajtlek dak li qal.
Imh. J. Said Pullicino : Jigifieri d-domanda hi jekk inti lil Valletta tghajtux dan il-parir.
Dr. Peter Grech : Issa ma nafx ghandix nixhed fil-miftuh jew fil-maghluq.
Dr. T. Comidini Cachia : Le imma almenu li cempillek Silvio Valletta dakinhar?
Dr. Peter Grech : Ara Silvio Valletta dakinhar, dana dehru, kien deher blog post . . .
Imh. J. Said Pullicino : Dottore biex inserrahlek mohhok, din il-parti inghatat fil-miftuh.
Dr. Peter Grech : Fil-miftuh.
Dr. T. Comidini Cachia : Le, le fil-miftuh ehe. Imh. A. Lofaro : Diga harget.
Dr. T. Comidini Cachia : Fil-fatt jien qed nikkwota mill-gazzetta ta’ biex inkun certa li fil-miftuh.
Dr. Peter Grech : Jiena li naf illi dikinhar – kien minghalija l-ghoxrin (20) ta’ April tat- two thousand and sixteen (2016) hux hekk? Ehe two thousanda nd sixteen (2016) ghax ftit wara l-Panama Papers kont jew gej lura minn xi laqgha, jew gej lura mill-Qorti ma nafx – kien wara nofsinhar u gie fuqi Silvio Valletta fil-vicinanzi ta’ l-ufficcju u qalli : konna qed nahsbu li nifthu nkjesta Magisterjali. U jiena
ghidtlu : isma a bazi biss tal-blog, jiena ma niftahx inkjesta Magisterjali. U bqajna – jigifieri mhux qed nghidlu tiftahiex imma qed nghidli l-opinjoni tieghi hija li a bazi biss ta’ blog ma mmurx niftah inkjesta Magisterjali. Iktar tard wara li kont wasalt id-dar nahseb kien xi d- disgha (9:00) ta’ bil-lejl, xi haga hekk, ircivejt telefonata minn ghand Silvio Valletta u qalli: isma inti hux hekk kont kontra illi nifthu nkjesta Magisterjali. Qalli: ghax jien irrid naghmel rapport lill-pulizija. U jiena kkonfermajtlu li kont ghidtlu wara nofsinahr li jiena a bazi biss ta’ blog post jew artikolu ma niftahx inkjesta Magisterjali u l- kwistjoni waqfet hemm. Jiena qatt xi hadd qalli isma hawn wiehed hiereg mill-bank – u in the meantime ma nafx x’gara. Ma nafx per ezempju kienx hemm pulizija fuq il-post dakinhar.
Imh. A. Lofaro : Le ma kienx hemm. Dakinhar le. Dr. T. Comidini Cachia : Kollox wara. Kollox wara. Imh. A. Lofaro : L-ghada jidhirli.
Dr. T. Comidini Cachia : Kollox maniana style.
Imh. J. Said Pullicino : Gara kollox wara li l-Prim Ministru ried, forsi gustament, li ssir l-inkjesta fuq Egrant . . .
Dr. Peter Grech : Imma mbaghad dawk kollhom . . . Imh. A. Lofaro : L-ghada filghodu marru l-pulizija.
Imh. J. Said Pullicino : . . . hemmhekk imbaghad saret l-attivita.
Dr. T. Comidini Cachia : Jigifieri inti per ezempju, ghax dan fl-istess lejl illi lilek kellmek Silvio Valletta u inti ghidtlu dak li qed tghidilna u hu nforma lill-Kummissarju tal-Pulizija biex ma jmorrux allura l-bank, f’dak l-istess lejl . . .
Dr. Peter Grech : Le, le, le, mhux necessarjament . . .
Dr. T. Comidini Cachia : Le hu fis-sens ta’ Valletta. F’dak l-istess lejl jidhirli li l- Prim Ministru mbaghad kien iddecieda li jiftah inkjesta Magisterjali hu. Meta l-Prim Ministru ghamel dik id-decizjoni . . .
Imh. A. Lofaro : Kien ghamel xi kwerela minghalija, xi kwerela. Dr. T. Comidini Cachia : . . . ha parir tieghek?
Dr. Peter Grech : Ma kelli x’naqsam xejn hemmhekk. Dr. T. Comidini Cachia : Ma kontx taf inti?
Dr. Peter Grech : No, no. Dika sa fejn naf jien ghamlu talba l-avukati tal-Prim Ministru, jigifieri l-Prim Ministru permezz ta’ l-avukati tieghu u l- pulizija mbaghad talbu lill-Magistrat ta’ l-ghassa biex jiftah inkjesta. Bhala Avukat Generali ma ndhalt f’xejn.
Imh. J. Said Pullicino : Inizjattiva personali fl-avukat privat tieghu hux hekk? Dr. Peter Grech : Skuzani?
Imh. A. Lofaro : Iva, Dr. Edward Gatt minghalija kien. Imh. J. Said Pullicino : Bl-avukat tieghu privat.
Dr. Peter Grech : Iva hekk minghalija, ehe.
Imh. A. Lofaro : Kien ghamel xi kwerela minghalija.
Dr. Peter Grech : Pero’ din il-kwistjoni li hemm xi hadd hiereg mill-bank ghandniex infittxulu jew le assolutament ma kontx involut fiha. Jiena espremejt din l- opinjoni fis-sens illi – ma nahsibx li mhix gustifikata illi a bazi biss ta’ allegazzjoni fi blog ma mmurx niftah inkjesta Magisterjali. Forsi tista’ tiddiskutiha, tista tghid isma jekk inhi allegazzjoni ta’ certa portata, imma nahseb li huwa skabruz, ghax inti gurnalist ma tistax titolbu s-sources u naheb ukoll huwa ftit oppressiv fuq il-gurnalist illi malli jikteb xi haga jispicca suggett
. . .
Dr. T. Comidini Cachia : Ma kienetx kwistjoni ta’ gurnalist Dr. Grech. Kienet kwistjoni li l-pulizija kienu qed jiddeciedu jekk imorrux fil-bank jghamlu search jew le. Mhux jekk imorrux ghand il-gurnalist. Ic- cirkostanza tad-decizjoni taghhom kienet – immorru naghmlu search fil-bank jew le?
Dr. Peter Grech : Imma l-bazi tas-search hija l-blog post. Dr. T. Comidini Cachia : Il-Panama Papers, informazzjoni.
Dr. Peter Grech : Imma dik haga ohra, le dik haga ohra. No, no, il-punt li ghamilt f’din – ghax kollox all right kull min ikellem avukat qed jghid qed jaghtih parir hux hekk? Imma din kienet konverzazzjoni fis-sens all right – tista’ tghid forma ta’ parir li jien fl-opinjoni tieghi a bazi ta’ blog post jiena ma niftahx inkjesta Magisterjali imma . . .
Imh. J. Said Pullicino : Tinduna li anke fic-cirkostanza approfittaw ruhom mill-parir tieghek, tajjeb, biex ma ghamlu xejn . . .
Imh. A. Lofaro : Ehe biex ma ghamlu xejn.
Imh. J. Said Pullicino : . . . anke f’din ic-cirkostanza. Il-hin kollu.
Dr. Peter Grech : Pero’ bhala avukat dejjem – inkella ma taghti parir lil hadd tispicca.
Imh. J. Said Pullicino : M’inhiex nghid li kont skorrett. Mhux qed nghid li kont skorrett. Inti tghajt parir u daqshekk.
Dr. Peter Grech : Ehe.
Dr. T. Comidini Cachia : Kif semmejna lis-sur Silvio Valletta – inti lil Silvio Valletta kont tafu kemm fil-Pulizija kif ukoll fl-FIAU?
Dr. Peter Grech : Le Silvio Valletta ilu fil-pulizija u jien ilni fl-ufficcju Avukat Generali – jigifieri qatt ma kelli xi hbiberija personali jew hekk mieghu, imma ilni nafu fuq xoghol.
Imh. A. Lofaro : Ehe.
Dr. Peter Grech : Jigifieri issa f’xi zmien kien gie appuntat membru tal-Bord ta’ l-FIAU, iva.
Dr. T. Comidini Cachia : Mas-sur Valletta, inti qatt iddiskutejt xi rapporti ta’ l- FIAU? Jew ikun gie hu ghandek u jghidlek isma ghandna dan ir- rapport x’tahseb?
Dr. Peter Grech : Le.
Dr. T. Comidini Cachia : Le.
Dr. Peter Grech : Rapporti ta’ l-FIAU?
Dr. T. Comidini Cachia : Ehe, li jkunu waslu ghand il-pulizija. Dr. Peter Grech : Le.
Imh. A. Lofaro : Mhux li kienu leaked issa.
Dr. Peter Grech : Dawk normalment ma jigux – jekk ikun hemm diffiklulta tal- pulizija fuq xi rapport ta’ l-FIAU x’aktarx imorru ghand xi avukat iehor fl- ufficcju ta’ l-Avukat Generali eee. Per ezempju jekk iridu jitolbu investigation order, jew attachment order normalment, ma jmorux ghand l-Avukat Generali nnifsu dawn l-affarijiet. Jaslu ghandek, jaslu ghand l-Avukat Generali imma minn ghand avukati ohra fl- ufficcju.
Dr. T. Comidini Cachia : Imma allura mhux izjed stramba li mbaghad kellhom bzonn parir specifiku fuq il-qbid tas-servers tan-Nexia u gew direttament ghandek fuq rapport ta’ l-FIAU?
Dr. Peter Grech : Imma ma ghandniex regoli. Jekk jigi xi hadd ghall-parir kont nilqghu. Issa forsi, forsi kont naghmel hazin, imma ma nahsibx li
kont naghmel hazin ghax id-dover tieghi li jekk jigi xi hadd ghal parir nara kif naghmel, kif nassistih.
Imh. J. Said Pullicino : Imma forsi wkoll gew ghandek minhabba n-nies involuti hux. Li huwa naturali. Jiena ma nistax nifhem kif wiehed jippretendi rejazzjoni differenti jekk jghiduli hares il-Papa ghamel delitt. I mean kont naghmel dik jien immur ghand l-aqwa persuna fil-pajjiz biex nara x’se naghmel. Jigifieri din ma hemm xejn stramb li jigu ghandek u jghidulek x’se naghlmu biha din . . .
Dr. Peter Grech : Le, le jien mhux . . .
Imh. J. Said Pullicino : . . . ghax in-nies huma dawk, imma dik imbaghad twasslek ghaliex dak biss u mhux affarijiet ohra.
Dr. Peter Grech : Le, le mhux qed nghid li ma kellhomx dritt jigu jigifieri, pero’ jekk tkun xi haga ordinarja jigifieri . . .
Dr. T. Comidini Cachia : Dawn ma kienux ordinarji zgur.
Dr. Peter Grech : . . . jigifieri the normal channels huwa li jmorru ghand xi avukat iehor fil-kriminal.
Dr. T. Comidini Cachia : Dawn zgur ma kienux ordinarji le? Imh. A. Lofaro : Le, le mhux hekk.
Dr. Peter Grech : Le, le, ehe u in fatti gew ghandi.
Dr. T. Comidini Cachia : Mela, mistoqsija ohra dwar il-kwistjoni tas-sur Silvio Valletta. Il-Kummissarju tal-Pulizija qalilna illi hu nsista minkejja l- kawza li kienet giet prezentata mill-familja illi kienet qed tghid illi s-sur Valletta ma ghandux jibqa’ membru ta’ l-iskwadra ta’ l- investigazzjoni u qal li nsista li jzommu u anke nsista li jappella mill-ewwel Sentenza ‘l ghaliex l-Avukat Generali tah il-parir biex jaghmel hekk. Il-mistoqsija tieghi m’hijiex biex tiggustifika l-parir tieghek, ghax nifhem illi l-Avukat Generali – jien ghadni qatt ma sibt l-Avukat Generali ma jappellax minn Sentenza li tilef – imma f’dan l-isfond l- Avukat Generali l-parir tieghu meta kien qed jara l- involviment ta’ konflitt, l-Avukat Generali ma kienx konsapevoli illi l-investigazzjoni kienet ukoll qieghda tmiss ma’ persuni fil-hajja pubblika, specjalment meta kien hemm diga l-isfont ta’ Panama Papers, ta’ 17 Black u hekk?
Imh. J. Said Pullicino : Inti qed issaqsi fuq il-parir tieghu Dottoressa?
Dr. T. Comidini Cachia : Ifhem, jiena d-domanda ghamiltha issa jghidli hu jridx jirrispondiha.
Imh. J. Said Pullicino : Jekk irid jirrispondiha jirrispondija imma jigifieri.
Dr. Peter Grech : Le jien nista’ nispjega r-raguni ghaliex sar l-appell. Jien sa fejn naf jien, Silvio Valletta telaq mill-investigazzjoni wara l-ewwel Sentenza. Ma kontx jien l-avukat li qed nippatrocinja dik il-kawza imma sintendi nsegwi. Il-problema f’dik il-kawza kienet illi jekk tigi npunjata jew b’xi mod dikjarata nulla jew difettuza l- investigazzjoni, dan kien jibbenefika, kien ikun ta’ intralg ghall- proceduri kriminali li kienu diga bdew.
Dr. T. Comidini Cachia : Ma kienetx dik il-konkluzjoni ta’ l-ewwel Qorti.
Dr. Peter Grech : Imma dik ahna fuq hekk – infatti hemm differenza bejn is- Sentenza tal-Qorti Kostituzzjonali u s-Sentenza ta’ l-ewwel Qorti. Is-Sentenza tal-Qorti Kostituzzjonali qalet ukoll illi s-sur Silvio Valletta ma ghandux jibqa’ fl-inviestigazzjoni pero’ ma annullatx, anzi minghalija qalitha specifikament illi dak li sar s’issa xorta ghadu validu. Il-preokkupazzjni taghna f’din il-kawza kienet propju dan il-punt illi minhabba l-kwistjoni li tigi attakkata l- pozizzjoni tas-sur Valletta jispicca, jaqghu certu atti li saru fl- investigazzjoni.
Imh. J. Said Pullicino : Daka apprezzament ta’ avukat.
Dr. T. Comidini Cachia : Hemm id-decizjonijiet. Pero’ hawnhekk intqalilna wkoll mill-Accountancy Board illi once again strahu fuq il-parir tieghek biex ma jiehdux certu inizjattivi fil-konfront ta’ awdituri jew accountants.
Imh. A. Lofaro : Ehe.
Dr. Peter Grech : Jien milli qrajt fil-gazzetta, dawn qalu li hemm xi parir bil- miktub.
Dr. T. Comidini Cachia : Iva u kellhom jipprezentaw kopja imma ghadu ma giex.
Dr. Peter Grech : Jiena ccekkjajt ma’ l-ufficcju jekk hemmx dan il-parir u l- ufficcju ma sabuhx. Ma sabux parir f’dan is-sens. Issa ma nafx forsi kienet xi haga, dan s-segretarju ta’ l-Accountancy Board minn zmien ghal zmien, rari ta’ jigifieri, imma minn zmien ghal zmien gie li kellimni, pero’ xtaqt nara ezattament il-parametri tieghu. Naf illi
– jigifieri ma neskludix illi jekk hemm investigazzjoni kriminali nkun ghidtlu ahjar ma tibdiex investigazzjoni in parallel fuq affarijiet dixxiplinarji imma fuq l-istess fatti tal-kriminal. Ma neskludix li stajt ghidtlu hekk ghax nahseb illi taghmel sens ukoll – ghax per ezempju wiehed mill- punti li ssemma kienet kien hemm skrittura ta’ loan jekk kienetx paravendu ta’ money laundering jew kienetx genwinament loan. U ssemma – dan qed noqghod fuq il-memorja u anke fuq dak li rajt fil-gazzetta ta’ jigifieri – issemma li taghti loan lill-klijent tieghek huwa ksur ta’ l-etika illi jista’ jwasslek jew ghal xi multa amministrattiva jew anke sospenzjoni tal-warrant li skont l-Accountancy Profession Act huwa massimu ta’ sentejn, mhux bhal ta’ l-avukati titilfu ghal dejjem. Mhux massimu ta’ sentejn skuzawni – minimu ta’ sentejn, wara sentejn jista jerga’ jinghata. Jigifieri jekk jittiehdu passi f’cirkostanzi hekk talli awditur ta loan lil klijent tieghu allura qeghdin nghidu illi dak il-loan huwa genwin, li kienet veru loan. Ma kienetx xi haga fazulla illi biex tghatti money laundering.
Imh. J. Said Pullicino : Imma again dan huwa l-parir . . . Dr. Peter Grech : Jigifieri, nahseb hemm argument . . .
Imh. J. Said Pullicino : Kurzita – l-istess kurzita, allura l-Prim Ministru ma talbekx parir jekk jaghmilx dan il-Bord issa waqt li ghadhom ghaddejjin il-proceduri kontra xi hadd?
Dr. Peter Grech : Le dik kienet kwistjoni kbira. Dik kienet kwistjoni kbira li kellna anke mal-familja Caruana Galizia u ma’ l-avukati taghhom fis-sens illi ahna meta bdiet tissemma l-public inquiry, il-pozizzjoni taghna u anke konna hadna pariri kienet – issa public inquiry mhux haga li qatt saret bhala Malta, kif tghid – hija – kif kullhadd jaf, kienet il-kwistjoni tas-sequencing. Jigifieri inti meta ghandek public inquiry illi tista’ tincidi fuq fatti ta’ proceduri kriminali, do you – wahda tistenna lil ohra jew taghmilhom concurrently, taghmilhom flimkien? L-Ingliterra kien hemm il-precedent tal- Baha Mousa Inquiry fejn kienu qalu le, l-ewwel jigi deciz il- kriminal, ghax dak huwa l-iktar haga gravi, mbaghad wara tkompli l-inquiry. Gieli wkoll meta tigi xi kaz quddiem xi coroner l- Ingliterra, jiftahha l-inquiry u jaggornaha – jigifieri iva dik kienet
kwistjoni kbira jekk dawn jistghux jincidu fuq xulxin. Pero’ mbaghad kien hemm decizjoni, rezoluzzjoni tal-PACE tal- Parliamentary Assembly illi speci qalet le fi zmien tliet (3) xhur tridu tifthuha, tifthuha eee mhux tikkonkluduha jigifieri.
Imh. J. Said Pullicino : Iva, iva, ehe.
Dr. Peter Grech : U allura hemmhekk imxejna li din issir imbaghad jiddeciedi l-Bord. Jiddeciedi l-Bord ta’ l-inquiry jekk ghandux ikompli waqt li l- kriminal huwa pendenti – jigifieri dika xi haga f’idejn il-Bord.
Imh. J. Said Pullicino : Imma talbuk parir inti? F’dan il-kaz inti dhalt fiha.
Dr. Peter Grech : Iva, iva. U kelli korrispondenza anke minghalija xi tnejn (2) jew tliet (3) ittri ma’ avukati Inglizi tal-familja Caruana Galizia.
Imh. J. Said Pullicino : U f’certu sens allura l-Prim Ministru hi over ruled your initial advice ghax ghamilha mbaghad l-inkjesta. Hux hekk?
Dr. Peter Grech : Nahseb kienet kwistjoni mbaghad – mhux li talabni parir il- Prim Ministru ta’ li studjajna, l-iktar li kien ikolli dealings mal- Ministru tal- Gustizzja.
Imh. J. Said Pullicino : Ehe, ehe.
Dr. Peter Grech : Jigifieri l-pozizzjoni legali u anke kont tlajt quddiem is-sotto- kumitat tal-PACE nghamlu dan l-argument fis-sens li ahna bl- inkjesta Magisterjali, peress illi l-Magistrat Inkwerenti ghandu poteri estensivi, tissodisfa l-Article 2 requirements, ma hemmx ghalfejn taghmel public inquiry ukoll. Pero’ mbaghad id-decizjoni politika ta’ l-assamblea kienet li din issir.
Imh. J. Said Pullicino : Effettivament l-iskop ta’ din l-inkjesta m’hijiex id- delitti. Hija l-operat ta’ l-amministrazzjoni, jigifieri hemm binarji differenti . . .
Dr. T. Comidini Cachia : Bahar jaqsam.
Imh. J. Said Pullicino : . . . jkunu bilfors trid taghmel cross reference imma le effettivament qed tiggudika l-amministrazzjoni biss, qed tifhem?
Dr. Peter Grech : Fil-fatt din l-inkjesta l-origini taghha hija Article 2 Inquiry. Jigifieri bazikament jekk kienx hemm – hemm it-terminu ta’ referenza huwa carissimu fuqha jekk kienx hemm xi hadd illi jew ma tax protezzjoni bizzejjed jew kien jaf per ezempju li se jsir ir- reat u hallieh ghax l-origini taghha nahseb minn hemm minn kumment . . .
Imh. A. Lofaro : Imbaghad hemm jekk jienx hemm l-istat ta’ impunita, jekk kienx hemm stat ta’ impunita, mbaghad hemm dwar il-protezzjoni tal-gurnaisti.
Dr. Peter Grech : Ehe imma dik fit-tielet term of reference. Imh. A. Lofaro : Semmejt one point imma hemm iktar ta’.
Dr. T. Comidini Cachia : Kellna sena u nofs nipraktisjaw biex … dak id-draft.
Dr. Peter Grech : Imma huwa kwalifikat, jigifieri mhux kwalunkwe, jigifieri jekk l-Istat ghandux il-mekkanizmu sufficjenti. Anyway dak jarah il- Bord illum.
Imh. A. Lofaro : Hekk hu, ehe.
Imh. J. Said Pullicino : Pero’ ahna bhala Bord m’ahniex inhossuna skomdi mit-terms of reference jigifieri, m’ahniex qed inhossuna f’sitwazzjoni li qed niltraccaw proceduri kriminali u qeghdin attenti hafna li dan ma nghamluhx, tajjeb, avolja kellna rikorsi hawn biex .
. .
Dr. Peter Grech : Huwa wiehed mit-terms of reference illi ma tintlarcax investigazzjoni.
Imh. J. Said Pullicino : Huwa ovvju wkoll. Dr. Peter Grech : Yes.
Imh. J. Said Pullicino : Pero’ jien kont nippretendi wkoll li la xi hadd poggiena hawn biex nindagaw l-operat ta’ l-amministrazzjoni, tajjeb, u kellu l-kuragg jghamilha, ghax din mhix xi haga facli biex taghmila meta tkun fil-Gvern, tajjeb? Kont nippretendi li mbaghad min jigi hawn jikkopera u jghidilna x’gara. Mhux qed nghid ghalik issa . . .
Imh. A. Lofaro : Ma tantx qed insibu koperazzjoni.
Imh. J. Said Pullicino : . . . pero’ din hi l-problema kollha, jekk ma nkunux nafu l-fatti minn ghand min kien involut fihom, ma tistax tasal ghal certezza, qed tifhem?
Imh. A. Lofaro : Because there are two (2) sides to the coin. Trid tara z-zewg
(2) nahat tal-munita.
Dr. Peter Grech : Skuzani Sur Prim Imhallef ma fhimtx l-ahhar – skuzani.
Imh. J. Said Pullicino : Dana qed nespremih ghaliex kulltant trid tghidu ghax jekk ma tghidux hemm barra jahsbu li hemm, ahjar tkun cara l- affarijiet. Minghajr ma nesprimu opinjoni.
Dr. Peter Grech : Sintendi dejjem tibqa’ nkjesta bl-Inquiries Act jigifieri mhux li xejn ma hu sagrosant, imma mbaghad il-Bord jasal sintendi ghall- konkluzjonijiet.
Imh. J. Said Pullicino : Il-Bord jipprova jisma’ l-provi diretti ghat-terms of reference, tajjeb?
Dr. Peter Grech : Ehe.
Imh. J. Said Pullicino : Pero’ certu element ta’ provi li jidhru hemm barra li huma forsi zejda, hanwhekk jidhrilna li mhumiex zejda – ghax konnessi.
Dr. Peter Grech : Le dik hija decizjoni tal-Bord imbaghad fl-ahhar mill-ahhar ehe.
Imh. A. Lofaro : Hekk hu.
Dr. T. Comidini Cachia : Hawnhekk kellna xhieda illi meta kienu qed jixdhu per ezempju fuq il-progett ta’ l-Electrogas ukoll semmew illi kienu jiddependu fuq il-parir ta’ l-Avukat Generali. L-ewwel mistoqsija tieghi hija l-Avukat Generali f’dak il-kuntratt lil min kien qed jaghti parir?
Dr. Peter Grech : Mela, l-kuntratt ta’ l-Electrogas – l-ewwel nett l-Avukat Generali mhux bhala prosekutur hawn . . .
Dr. T. Comidini Cachia : Le.
Dr. Peter Grech : . . . meta kellu d-dual role. Issa fil-kuntratti tal-Gvern, again meta mitlub l-Avukat Generali jaghti pariri, jibghatulek il-kuntratt biex tivvettja etc. Kien qed jagixxi – konna qed nagixxu bhala avukati ghal Ministeru tal-Finanzi. Konna qeghdin naghtu parir jigifieri lill-Gvern permezz tal-Ministru tal-Finanzi. Maghna pero’ peress illi dan kien deal kumplikat sew, kien jinvolvi numru ta’ agreements – numru ta’ agreements kemm rigward il-kumpanija li kienet se tibni l-power station, kif ukoll sintendi nvoluti hafna banek barranin eccetera. Meta gie li kien ikun hemm laqghat kienet tigi armata shieha ta’ avukati ta’ banek barranin. Dak allura l-Gvern kien ingagga wkoll avukati fil-privat illi principalment kienu jikkorrispondu maghhom pero’ lilna jikkupjawna u hafna drabi kienu sintendi jistaqsuna biex xorta nivvettjaw certi affarijiet, within the limits tan-knowledge taghna ta’ dan is-settur – ghax
dan mhux settur normalment kultivat mill-ufficcju ta’ l-Avukat Generali dan l-international financing u dawn l-affarijiet.
Dr. T. Comidini Cachia : Id-ditta legali li kienet ingaggata biex tassisti wkoll bil- pariri legali taghha, liema kienet?
Dr. Peter Grech : Camilleri Preziosi.
Dr. T. Comidini Cachia : F’dan ir-rigward ta’ dan il-progett intom . . .
Imh. J. Said Pullicino : Sorry. Li ghandi nifhem li ma kienetx ditta ta’ l-avukat ta’ l-Electrogas hux hekk?
Dr. Peter Grech : Skuzani?
Imh. J. Said Pullicino : Ma kienetx ditta ta’ avukati li jirrapprezenta l- Electrogas. Kienu avukati ohrajn hux hekk?
Dr. Peter Grech : No, jien naf li – jien nafhom illi kienu bhala l-avukati tal- Ministeru tal-Finanzi yes.
Dr. T. Comidini Cachia : L-involviement tieghek f’dan ir-rigward kien biex tara kuntratti u tivvettja kuntratti biss, jew anke biex taghti pariri?
Dr. Peter Grech : Le kull ma jinqala’ l-bzonn illi jidrilhom illi ghandhom jistaqsu pariri kienu jirrikorru ghandi. Konna jiena u Dr. Victoria Buttigieg li konna . . .
Imh. A. Lofaro : Avolja li kellhom l-avukati taghhom dawn? Ma kellhomx l- avukati taghhom ukoll?
Dr. Peter Grech : Imma l-avukat tal-gvern hux ma jistax jghid le. Ma nistax nghidlu ghax ghandek avukati ohra, jigifieri – le, konna ninvolvu ruhna u nifhem ukoll li l-Ministeru tal-Finanzi hafna drabi jkun irid il-konfort tal-parir ta’ l- Avukat Generali. Mhux jiehu parir mill- privat.
Imh. A. Lofaro : Ehe.
Dr. T. Comidini Cachia : Kien il-Ministru tal-Finanzi li ried il-konfort tal-parir ta’ l-Avukat Generali jew kien l-avukat ta’ l-Electrogas li talbu?
Dr. Peter Grech : Le, l-avukat ta’ l-Electrogas ma jidholx. Din xi haga nterna tal-Gvern. Issa nahseb int qed tirreferi ghal xi haga li dehret fil- media fuq xi legal opinion – ma nafx jekk hux qed tirreferi ghal hekk.
Dr. T. Comidini Cachia : Jien qed nirreferi ghal e mails li ghandi f’idejja, mhux ghal xi haga li deheret fil-x’jismu – kont se naqralek fil-fatt.
Dr. Peter Grech : Le fil-fatt ahjar taqrahom nahseb.
Imh. J. Said Pullicino : Ghall-garanzija qed tirreferi? Dr. T. Comidini Cachia : Le.
Imh. J. Said Pullicino : Le, xi haga ohra.
Dr. T. Comidini Cachia : Ara hemm e mails illi . . .
Dr. Peter Grech : Pero’ hu pacenzja aqrahomli mhux tirreferi . . .
Dr. T. Comidini Cachia : Le, le ha naqrahomlok, pero’ ghalhekk qed nistaqsik min huma n-nies Dr. Grech biex nifhem – biex nifhmu anke ahna fuq min qed nitkellmu. Per ezempju Stephen Yourgensen, Partner Winston & Strawn London, kien qieghed jghti pariri lil min?
Dr. Peter Grech : Jew lil xi bank barrani – lil lenders nahseb. Ma nafx ezatt lil min eee. Ma nistax nghidlek . . .
Dr. T. Comidini Cachia : Lil xi hadd mil-lenders. Dr. Peter Grech : Nahseb lil xi hadd mil-lenders. Dr. T. Comidini Cachia : Mela . . .
Dr. Peter Grech : Pero’ m’inhiex mija – dan kien hemm kif ghidt armata shieha ta’ avukati barranin, minn kullimkien. Jigifieri dan lil min kien qed jaghti parir. Imma naf illi dan kien jikkorrispindi, kien kien jikkorrispondi minghalija ma Ron Galea Cavallazzi u . . .
Dr. T. Comidini Cachia : U mieghek ukoll. Dr. Peter Grech : U maghna ehe.
Dr. T. Comidini Cachia : U l-kumpanija Fresh Fields lil min kienet qed taghti parir?
Dr. Peter Grech : Ma nafx. Imma dawk kollha nahseb illi kienu qed jaghtu pariri lil- lenders ghax lenders kien hemm hafna. Kien hemm banek min hafna pajjizi. Minghalija ir-rwol principali kien tal-Bank of Valletta pero’ mbaghad kien hemm ghal dak it-tip ta’ somom il- loan kien inqasam bejn hafna.
Dr. T. Comidini Cachia : Ezatt. Ara per ezempju hemm e mail mibghuta minn Ron Galea Cavallazzi ta’ Camilleri Preziosi li kien qieghed jahdem maghkom, nifhem hux?
Dr. Peter Grech : Kien qed jaghti pariri lill-finanzi pero’ sintendi . . . Dr. T. Comidini Cachia : Ehe kontu fuq l-istess binarja.
Dr. Peter Grech : Fuq l-istess bicca xoghol.
Dr. T. Comidini Cachia : Ezatt. Datata tnejn (2) ta’ Dicembru, elfejn u sbatax (2017) – mibghuta lil Winston, lil Stephen Yorgensen, ovvjament
ikkupjat inti u kkupjata Victoria Buttigieg. Ikkupjat ukoll Ronald Mizzi. Issa x’kien l-involviment ta’ Ronald Mizzi f’dawn il-pariri ghax Ronald Mizzi m’huwiex il-Ministeru tal-Finanzi imma l- Ministeru ta’ Konrad Mizzi.
Dr. Peter Grech : Nahseb li huwa Ronald Mizzi li kien Permanent Secretary fil- Ministeru ta’ l-Energija . . .
Dr. T. Comidini Cachia : Ezattament. Ta’ Konrad Mizzi. X’kien ir-rwol tal- Ministeru ta’ l-Energija fl-otteniment ta’ dawn il-pariri?
Dr. Peter Grech : Le, jigifieri nahseb dak gie kkupjat – ma nafx ghaliex. Mhux jien ikkupjajtu jigifieri nifhem illi l-Ministeru which owns the project, li qed imexxi l-progett ikun ikkupjat, mhux qed nara li kkupjat biex jaghti parir.
Dr. T. Comidini Cachia : F’din l-e mail, Ron Galea Cavallazzi jghid hekk: dear Stephen attached please find an updated opinion from the Attorney General reading in copy for approval by the lenders.
Dr. Peter Grech : Dan min qed jikteb? Qed jikteb . . .
DR. T. COMIDINI CACHIA : Ron Galea Cavallazzi lil Yorgensen. Dr. Peter Grech : Lil Yorgensen ehe.
Dr. T. Comidini Cachia : Imbaghad jghidlu kindly note there is not much flexibility with respet to this form of opinion and its contents. Tinteressani hafna l-ewwel sentenza. Attached please find an updated opinion from the Attorney General for approval by the lenders. Il-parir tieghek kif jigi approvat mill-lenders?
Dr. Peter Grech : Ghax inkella ma jisilfux. Din – ma jisilfux . . . Dr. T. Comidini Cachia : Ghax inkella ma jisilfux.
Dr. Peter Grech : Le, le s-sitwazzjoni f’dawn l-affarijiet hi illi min jislef irid ikun cert illi min issellef il-flus ma jigix ghada pitghada b’xi skuza biex ma jhallsux. U din komuni, common practace f’dawn ic-cirkostanzi specjalment meta qed tiddilja, meta qed titratta ma dealings internazzjonali. U allura jkunu jridu biex il-gvern ikun marbut li ma jistax joqghod jilghab u wara jikkontesta li ma kienetx valida xi haga jew hekk, parir ta’ l-Avukat tal-Gvern stess – ghalhekk nahseb li jkunu jriduh minn ghand l-Avukat Generali mhux minn ghand avukat privat – parir ta’ l-Avukat tal-Gvern stess fejn qed jikkonferma li l-affarijiet huma in order. Jigifieri li dak il-loan seta’
jittiehed, illi saru l-affarijiet skont il-ligi biex jevitaw sitwazzjoni fejn jirrikorjaw l-loan per ezempju u jqumu hafna eccezzjonijiet u hija prodcedura normali. Naf li fil-media giet impingija din bhala xi skandlu illi sar dan l-iskambju ma’ l-avuakti tal-lenders. Hija normali illi dawn l-opinjonijiet jigu vvettjati, jigu xi ftit negozjati mhux fis-sens li tghid li m’humiex minnhom, imma li per ezempju jghidlek jien irrid din, irrid li inti tikkonfermali li anke fuq dan il- punt qeghdin sew. Jigifieri anke meta jinghataw garanziji mill- gvern, niftakar fi zmieni l-gvern kien jaghti garanziji lill- Enemalta – l-istess ma’ banek mid-dinja kollha Gappunizi, huma x’inhuma. Kullhadd ikun iridha dik il-legal opinion li isma jien se nghaddilek jew niggarantilek 500 miljun, issa tigix ghada, pitghada tghidli ma sarux l-affarijiet kif suppost.
Dr. T. Comidini Cachia : Hija allura normali li jiddettalek kif tbiddel il-parir tieghek?
Dr. Peter Grech : Mhux jiddettalek. Li jipproponilek – pero’li jipproponilek x’wording li huwa sodisfacenti ghalih. Inti sintendi tara jekk hux sodisfacenti ghalik. Mhux se tiffirma affarijiet li mhumiex in order, pero’ iva jigifieri tista’ taghmel ittra, tista taghmel legal opinion u jghidelk isma din per ezempju ftit neboluza. Din m’inhiex kuntent biha. Le hija common practice dawn l-affarijiet ta’ loans internazzjonali.
Dr. T. Comidini Cachia : Jigifieri meta fis-sitta (6) ta’ Dicembru Yurgen Stephen irrisponda lilek u lil Ron Galea Cavallazzi u qal hekk: dear Ron – inti kkupjat ukoll – please find attached a markup of draft Attorney General’s opinion. This has been discussed with both EGM, li hija Electrogas, and the lenders but remains subject to their further comments. I think the main point is that the draft did not specify that there had been a Cabinet Meeting. We think it should do so. We would also like to see a relavant minute of the meeting please. Jigifieri inti dawn l-affarijiet sibthom normali li tibghat il-parir tieghek, jemmendawh . . .
Dr. Peter Grech : Le, le, tibghat draft tal-parir. Dana hu se johrog il-flus, jigifieri jekk hu mhux kuntent . . .
Dr. T. Comidini Cachia : U ahna qed niggaratuhom. Dan iz-zmien kien ghad hemm il-garanzija tal-Gvern, le?
Dr. Peter Grech : Ehe, imma anke l-garanzija minghalija giet funded mhux mill-flus tal-Gvern li kellu l-Gvern hux hekk – dejjem hemm arrangamenti fuq dawn it-tip ta’ affarijiet ma’ lenders. Jigifieri hija normali iva. Iva mhux qed nara xejn strordinarju li dan tibghatu parir tghidlu isma, kienku kullhadd jibghatlu pariri neboluzi mbaghad meta jigi biex jithallas jaqlalu l-kwistjonijiet.
Dr. T. Comidini Cachia : Jigifieri meta talbek per ezempju u qal hekk: could the words including any approvals from Parliament or any other governmental body added after the words without the need for any further consents or approvals – dawn it-tip ta’ emmendi inti accettajthom kollha?
Dr. Peter Grech : Ma nafx fuq din. Jigifieri fuq din probabilment hemm file il- Ministeru tal-Finanzi. Pero’ huwa process, huwa ndikattiv ta’ process ta’ negozjar, ta’ legal opinion li torbot il-gvern eee fl-ahhar mill-ahhar. Dina biex hu jkun cert . . .
Dr. T. Comidini Cachia : Ghalhekk qed ninkwieta jien li jemmendawhielek il- lenders u qed jintrabat il-gvern.
Dr. Peter Grech : Normali, normali. Dr. T. Comidini Cachia : Normali?
Dr. Peter Grech : Normali ghax inkella jaqa’ kollox.
Imh. A. Lofaro : Gie li grat din jigifieri li tibdel l-opinjoni tieghek? Cioe’ li titbiddel il-parir?
Dr. Peter Grech : Le mhux qed tibdel il-parir. Qed jghidlek zid xi haga ghax jien irrid dan il-kliem espicitu. Issa jista’ jkun li ma taghtihielux.
Imh. A. Lofaro : Adjust opinion xi tfisser?
Dr. Peter Grech : Iva, iva, jrid kliem esplicitu biex hu jserrah rasu mal-lenders illi speci l-avukat tal-Gvern stess ma ghandux minn fejn johrog.
Imh. A. Lofaro : U kont tikkonsulta ma’ xi hadd qabel ma taggusta allura – qabel ma taghmel dan l-adjustment fl-opinion?
Dr. Peter Grech : Sintendi bejnietna nikkonsultaw mhux ma’ terzi, jigifieri. Imh. A. Lofaro : Bejnietna min jekk joghgbok?
Dr. Peter Grech : Jigifieri jien u Victoria Buttigieg. Ahna konna l-avukati tal- Gvern.
Dr. T. Comidini Cachia : Kontu tikkonsultaw mal-Ministru Mizzi jew ma’ Ronald Mizzi peress li kien kuppjat il-hin kollu?
Imh. A. Lofaro : Jew mal-Perm. Sec?
Dr. Peter Grech : Fuq il-kontenut tal-legal opinion, le.
Imh. A. Lofaro : Jekk tigi biex taggastjha ma’ tghid lil hadd minnhom?
Dr. Peter Grech : Le, le fl-ahhar mill-ahhar jiffurmaw parti minn pakkett ta’ dokumenti – jigifieri dan mhux tmur legal opinion wehidha, jkun hemm a whole package ta’ dokumenti.
Imh. A. Lofaro : Supporting documents.
Dr. Peter Grech : Hemm il-kuntratt u hemm ukoll dan il-parir ta’ l-avukat tal- gvern li qed jghid every thing is in order. Jigifieri din . . .
Imh. A. Lofaro : Mela inti tikkonsulta ma Dr. Victoria u daqshekk. Bizzejjed.
Dr. Peter Grech : Imbaghad nibghatuha l-Finanzi. Jigifieri ahna bazikament konna qed naghtu parir lill-Finanzi . . .
Imh. A. Lofaro : Parir lill-Finanzi.
Dr. Peter Grech : Jekk din hijiex accettabli, pero’ fl-ahhar mill-ahhar irridu naghmlu, il-legal opinion huma mhux minn ghand il-Finanzi jriduha. Iriduha minn ghand l-avukat tal-gvern. Din anke certi international organisations ukoll jitolbuhom dawn it-tip ta’ opinions, per ezempju jekk qed . . .
Imh. A. Lofaro : Le l-adjustmant of opinion issa hawnhekk, mhux opinion biss. You were asked to adjust your opinion, le?
Dr. Peter Grech : Ehe, ehe.
Imh. A. Lofaro : U jekk grat fejn, grat din please?
Dr. Peter Grech : Le, adjustment of an opinion – dawn hafna drabi l-opinions per ezempju international organisations jaghtuk template.
Imh. A. Lofaro : Malta gie li grat imma?
Dr. Peter Grech : Per ezempju meta tissabskrajbja f’shares ta’ l-IMF. Imh. A. Lofaro : Jigifieri f’Malta grat.
Dr. Peter Grech : Iva iva u zgur.
Imh. J. Said Pullicino : M’ahniex nikkwistinjaw il-parir tieghek. Tajjeb? M’ahniex nikkwistinjaw il-procedura ghaliex dawn affarijiet jigru. Li qed tispjega inti huwa accettabli f’certu livell. Il-kwistjoni kollha hija jekk dan il- process kienx hemm . . .
Imh. A. Lofaro : Xi ndhil, indhil.
Imh. J. Said Pullicino : . . . indhil mhux tas-soltu fl-operat tieghek biex issir pressjoni halli affarijiet isiru b’mod u mhux b’mod iehor. Jekk int sodisfatt li ma kienx hemm dan it-tip ta’ . . .
Imh. A. Lofaro : Indhil, intralgg – sejjahlu li trid. Imh. J. Said Pullicino : . . . ghidilna.
Imh. A. Lofaro : Jekk kien hemm irridu nkunu nafu.
Dr. Peter Grech : Le jigifieri biex issir xi haga li mhux suppost issir zgur li le.
Imh. A. Lofaro : Le mhux li mhux suppost issir. Jekk kienx hemm indhil jew intralgg.
Imh. J. Said Pullicino : Ghax wiehed jista’ jiehu l-impressjoni mill-e mails illi kollox kien qed jigi akkomodat biex is-self isir, biex il-progett ma jigix b’xi mod, ghax trid torbot dan il-fatt ma fatti ohrajn fuq ezenzjoni ta’ taxxa – cirkostanzi ohrajn li jitfghu dell daqsxejn mhux car fuq il-progett. Allura wiehed jibda jiehu l-impressjoni qed isir kollox biex jigu favoriti certi . . .
Imh. A. Lofaro : Dejjem anke fid-dawl tar-rapport ta’ l-Awditur Generali eee, ma ninsewx.
Imh. J. Said Pullicino : Dan huwa t-tip illi – l-bqija jekk inti tghidli li ma kienx hemm ingerezza f’dawn ic-cirkostanzi mill-Prim Ministru jew inkella minn xi hadd iehor minn barra, hemm anke nies barranin imdahhlin li jghidulna ghamlu din b’dan il-mod.
Imh. A. Lofaro : Biddlu l-opinjoni.
Imh. J. Said Pullicino : Per ezempju wiehed mill-pariri kien – forsi qed nizbalja Dottoressa – xi haga to by doing this will be bypassing Parliament per ezempju, ahna dik ghalina . . .
Imh. A. Lofaro : Jew issa ha nghidu li ma kienx hemm bzonn Cabinet meetingi. Nghdu li ma kienx hemm bzonnu dan. Dawn huma affarijiet serji hux.
Dr. T. Comidini Cachia : Ghalhekk qrajt those particular words. Imh. J. Said Pullicino : Iva imma kwazi, kwazi d-domanda ssir. Imh. A. Lofaro : Ahjar issir hux id-domanda.
Imh. M. Mallia : U ghandek ukoll l-intervent ta’ Dr. Buttigieg. Say nothing about it. Voldieri she is going to . . .
Imh. A. Lofaro : Jigifieri I’m going to do it.
Dr. Peter Grech : Imma qalet say no more jew kienet paraphrase dik? Ghax ma nahsibx li Dr. Buttigieg, ilni nafha, titkellem hekk jien.
Imh. A. Lofaro : Tista’ tarah il-parir, no problem.
Dr. T. Comidini Cachia : Per ezempju kien hemm kwistjoni ohra rigwad dak intom bhala subject kontu tuzaw Government deed and Government deed direct agreement – fejn kien hemm kwistjoni illi il-ftehim, l-agreements gew iffirmati mill-Lands Authority u allura hadd ma kien cert jekk il-Lands Authority iffirmatx ghan-nom tal- Gvern u allura tinkludi l-Gvern ukoll jew jekk kienx hemm bzonn illi wara li gew iffirmati dawn l-agreements issir emmenda fihom biex jiffirmahom ukoll il-Gvern. Fiftakarha din il-kwistjoni?
Dr. Peter Grech : Dan id-deal ta’ l-Electrogas dam sejjer xi tlett (3) snin jinvolvi, jigifieri kwistjonijiet numeruzi eee – jigifieri garanziji, tigdid – jigifieri no mhux se niftakar dettalji hekk.
Imh. A. Lofaro : State aid. U kien il-problema ta’ l-istate ade.
Dr. T. Comidini Cachia : Ara per ezempju f’dan ir-rigward hemm email ill- istess Yourgensen, din id-darba xi jumejn wara ‘l ohra li ghidtlek. Din id-darba tad-dsatax (19) ta’ Dicembru u jghid hekk – indirizzata lill-avukat minn Mamo TCV u ndirizzata wkoll lil Camilleri Preziosi. Inti hawnhekk eskluz fiha din l-e mail imma inkluz fl-e mail treads ta’ taht u tghid hekk: dear Andrew the direct agreement was entered into by the Lands Authority on behalf of the Governement of Malta. Is that not sufficient. This is was all signed off on last week, I understand you want this to be perfect, however this single change will delays the issues of the AG’s opinion and potentially hold up the whole financing. The AG has, I hear, said that he needs to adjust his opinion because of this. The consequences could be 1. failure to issue the draw down out notice untill later in the week, 2. incresed swap costs as the Christmas holidays approaches. I strongly suggest we do not make this change. Kienu gew emmendati dawn l-agreements jew le?
Dr. Peter Grech : Ma nafx ghax wiehed irid jara l-file tal-Ministru tal-Finanzi.
Qed ikellem dan nassumi lill-avukat tieghu stess hux hekk?
Dr. T. Comidini Cachia : Imma kkuppjati wkoll l-avukati li kienu qed jassistu lilkom bhala Ministry tal-Finanzi.
Dr. Peter Grech : Dawn it-tip ta’ kwistjonijiet, ghax sintendi jekk tkellem hames (5) avukati ikollok sitt (6) opinjonijiet hux jghidu, jigifieri f’dawn li wiehed jara li mhix cara bizzejjed, l-iehor jara li mhix preciza bizzejjed, jinqalghu specjalment meta ghandek hafna parties. Mhux necessarjament, ma nistax nesprimi opinjoni fuq intenzjonijiet, imma mhux necessarjament jindikaw xi ndikazzjonijiet hziena jew qarrieqa. It is normal business.
Dr. T. Comidini Cachia : Meta jghidli I strongly suggest wara parir ta’ avukati li qed jaqblu illi iva jista’ jkun hemm bzonn emmenda ghall- agreement, meta mbaghad jghidli I strongly suggest we don not make this change. . .
Dr. Peter Grech : Qisu qed jghidlu . . .
Dr. T. Comidini Cachia : . . . ghamiltuha l-emmenda f’dan l-agreement? Dr. Peter Grech : Ma nafx.
Dr. T. Comidini Cachia : Ma tafx.
Dr. Peter Grech : Ma nafx jekk ghamilniex jew le, pero’ jien qed nifimha li qed jghidlu toqghodx tfettaq iz-zejjed. Jien qed nifimha lill-avukat tieghu.
Dr. T. Comidini Cachia : Fuq min hu marbut b’dak il-ftehim tfettaq?
Dr. Peter Grech : Le imma forsi qed jara li qed imur oltre. Jien qed nifhem minn dak li qrajtli inti.
Imh. J. Said Pullicino : Nemmen li int kont qed taghmel ix-xoghol tieghek, u kemm jista’ jkun tiddefendi l-interess tal-Gvern, kif ghandu jkun u dawn hassew li inti qed tkun daqsxejn, u jekk toqghod tghafas izzejjed . . .
Dr. Peter Grech : U se ttellef illi jaghmlu draw down .
Imh. J. Said Pullicino : Id-domanda tkun mbaghad jekk kienx incident wiehed jew inkella jekk kienx hemm kumolu li jindikalek illi nkunu qeghdin incedu ghal kull haga li jghidu, issa naraw.
Dr. Peter Grech : Pero’ fi progetti kumplikati, dawn l-affarijiet . . . Imh. J. Said Pullicino : Jigru, naqblu, naqblu.
Dr. Peter Grech : . . . jigifieri.
Dr. T. Comidini Cachia : Nahseb hemm kwistjonijiet ohra. Per ezempju hawnhekk kellna Kummissarju tal-Pulizija – wiehed minnhom ghax tant kellna ex Kummissarji li telghu jixdhu – illi – ha nghidlek min kien l-ex Kummissarju tal-Pulizija Rizzo, illi kien qalilna illi flimkien mieghek kontu ghamiltu decizjoni illi tiehdu passi kontra John Dalli. Pero’ mbaghad immedjetament wara kellna lill-ex Kummissarju Peter Paul Zammit li qalilna li hu ddecieda li ma jiehux dak il-parir u ma jimxix – ma jiehux passi kontra John Dalli. Biex saret it-tieni decizjoni, tiftakar jekk inti kontx involut?
Dr. Peter Grech : Le jiena fuq din tal-parir ta’ John Dalli, inghad u anke niftakar fil- media darba kienu gabu illi jiena qed nghid – qisni mort kontra l-parir ta’ qabel. Niftakar darba kien hemm headline fil-front page ta’ xi gazzetta, ma nafx jekk hux tal-Malta Today – fejn kienu qalu speci no case against Dalli – Attorney General, jew xi haga on those lines, mhux qed nghid. Le, jiena parir wiehed tghajt, jigifieri li tghajt lil John Rizzo.
Dr. T. Comidini Cachia : Lill-Kummissarju Rizzo. Imh. A. Lofaro : Li ma bidlux.
Dr. Peter Grech : Issa din pero’ again tinvolvi kwistjoni ta’ evalwazzjoni ta’ provi – ghax il-parir kien jghid it is more probable than not, speci hemm reasonable chance of a conviction. F’dak is-sens. Issa meta qed titkellem fuq dawn l-affarijiet l-opinjonijiet jistghu jvarjaw. Jigifieri jista’ avukat iehor jghidlek le mhux qed nara l-probabbilta hija li jkun hemm conviction. Fl-ahhar mill-ahhar kif kienet il- pozizzjoni fil-ligi taghna dak iz-zmien, il-pulizija tiddeciedi whether to prosecute or not, pero’ jigifieri ehe . . . .
Imh. J. Said Pullicino : Imma ma tiehux impressjoni, all through ta’, wiehed jiehu l-impressjoni illi f’dan in-negozju ma’ Ganni Borg minn Hal Ghaxaq nimxu mod u ma’ certi nies f’livell iehor nimxu mod iehor. Jigifieri l-istess grad ta’ prova tistenna li l-pulizija tmexxi kontra kullhadd jew inkella – ghaliex tibqa meta wiehed jghid, wiehed seraq jew allegat li seraq ghaxar (10) Euros idahhluh il-habs l- ghada u jinvestigaw u wiehed jisraq mitejn (200) tomna raba ma jigri xejn. I mean hawn dan id-dizlivelli, tajjeb, ta’ grad ta’ prova li tehtieg l-amministrazzjoni, l-pulizija … biex tmexxi. U jiena nifhem
li meta r-rejati jkunu ta’ certa portata f’certu livell dan tkun iktar iebsa . . .
Imh. A. Lofaro : Iktar noqghodu attenti.
Imh. J. Said Pullicino : . . . mhux inqas iebsa. Dina ma nafx x’inhi l- percessjoni tieghek imma din il-percessjoni wiehed jiehu u minn hemmhekk tigi mbaghad il-kultura ta’ l-immunita ghax jekk wiehed ihossu safe, ihossi safe. Ghandna hafna cirkostanzi, tajjeb? Inti kont Avukat Generali taf x’jigifieri fejn l-istat jaghti amnestiji, jaghti sanctioning, jaghti hekk. I mean wiehed jista’ jaghmel hu mbaghad b’xi mod nirrangaw u iktar ma tolgha din iktar issibha komda, meta suppost ghandha tkun bil-kontra, dan f’amministrazzjoni sana, illi tkun iktar iebsa ma min ikun jista’ anke biex jissalvagwardja s-sigurta ta’ l-Istat hux.
Dr. Peter Grech : F’dan il-kaz hija kwistjoni ta’ evalwazzjoni – jigifieri issa opinjoni ta’ persuna tista’ . . .
Imh. J. Said Pullicino : Iva imma l-istess linja – l-istess linja konna nuzaw kieku flok Mr. Dalli kien Mr. Borg? Din l-istorja kollha. Mhux ha niddeciedu ahna, difficli – mhux xoghol taghna biex niddeciduh, imma l-percessjoni qieghda hemm.
Dr. T. Comidini Cachia : Kwistjoni ohra. Hawnhekk intqal lilna mill-Ministru illi l-Ligi dwar l-IIP ktibtha inti. Huwa minnu?
Dr. Peter Grech : Ara l-ligi ta’ l-IIP kien gie draft – kien hemm avukat privat kien qed jaghti pariri lill-gvern fuqha din u l-ewwel draft, I stand to be corrected, m’inhiex cert, ghax dan qed immorru daqsxejn lura.
Dr. T. Comidini Cachia : Jista jkun li kien Cocenof. Dr. Peter Grech : Le ma nahsibx.
Dr. T. Comidini Cachia : Le.
Dr. Peter Grech : Jien lil Cocenof sirt nafu meta kellna l-ewwel kwistjonijiet, minghalija fit-two thousand and fourteen (2014) ma’ l-Unjoni Ewropea.
Imh. J. Said Pullicino : Dottoressa r-relevanza. Imh. A. Lofaro : Ma tantx hawn relevanza.
Imh. J. Said Pullicino : Ghall-inkjesta taghna.
Dr. T. Comidini Cachia : Le l-unika – fil-fatt il-mistoqsija tieghi kienet ha tkun .
. .
Dr. Peter Grech : Id-decidura kien jidher li kitibha xi hadd Malti ta’. Imh. A. Lofaro : Ir-relevanza m’inhiex qed naraha jien.
Dr. T. Comidini Cachia : Le li kont se nsaqsi fil-fatt jekk peress li kellna dawk l- e mails dwar l-islapp fuq il-kwistjoni mal-gurnalisti . . .
Imh. A. Lofaro : L-islapp iva, relevanti.
Dr. T. Comidini Cachia : Jiena xtaqt inkun naf jekk biex inkitbet din il-ligi halli tkopri l-iskema ta’ l-IIP, jekk l-Avukat Generali ddiskutiex dak iz- zmien meta kienet qed tinkiteb il-ligi dan l-abbozz mar- rapprezentanti ta’ Henley & Partners, ghas-semplici raguni biex naraw it-timing ta’ meta saret il-Ligi . . .
Imh. A. Lofaro : Minhabba l-islapp?
Dr. T. Comidini Cachia : . . . meta le u kif dahlet ma l-islapp? Imh. A. Lofaro : Ghalina l-islapp tikkoncernana.
Dr. Peter Grech : Li niftakar – li naf, pero’ ma nahsibx li jien skorrett, illi kien hemm dan il- first draft minn ghand avukat privat illi kien qed jaghti . . .
Imh. A. Lofaro : It-timeline biss Dr. Grech. It-timeline.
Dr. Peter Grech : L-IIP beda jigi diskuss nahseb fil-bidu ta’ din l- amministrazzjoni, jigifieri two thousand and thirteen (2013).
Imh. A. Lofaro : Fil-bidu.
Dr. Peter Grech : Issa mbaghad jien kont rajtu u speci, kif tghid, naddaftu fis- sens li tghajtu sura ta izjed ta’ Legal Notice u emmendajt xi affarijiet, editjathom. U mbaghad kien gie cirkolat sa fejn naf jien mal-membri tal- Parlament taz-zewg (2) nahat, ghax l-idea kienet illi jkun hemm qbil taz-zewg (2) nahat fuqu l-IIP.
Dr. T. Comidini Cachia : Li ma kienx hemm.
Dr. Peter Grech : Sa fejn naf jien ma kienx hemm, imma l-idea originali kienet din. Dan ghad li gie cirkolat konfidenzjalment kien spicca mill- ewwel fuq il-blog ta’ Daphne Caruana Galizia dan id-draft u speci kif tghid, qamu certu suspetti, nsomma. Issa eventwalment imbaghad kien hemm protesti kontra l-mod kif kien se jsir l-IIP fis- sens illi l- concessioner kien se jkollu monopolju prattikament u saru tahdidiet imbaghad mal-Kamra tal-Kummerc, ma’ l-istake holders biex dahlet l-idea, dahlet it-terminu ta’ authorised agent – jigifieri li ma kienx ikun hemm bilfors wiehed jaghmilha din l-
iskema imma tinfirex u hemmhekk allura r-regolamenti kienu gew emmendati. Naf illi in parallel mar-regolamenti, kien jenhtieg ukoll li jigi emmendat il-Maltese Citizenship Act u hemmhekk kienu saru emmendi li l-Maltese Citizenship Act per ezempju biex iddahhal ir-regolatur.
Imh. A. Lofaro : Ma tantx hi relevanti ghalina dan.
Dr. Peter Grech : Ehe imma jigifieri qed nghid dak illi . . . Imh. A. Lofaro : Ehe.
Dr. T. Comidini Cachia : Jiena zewg (2) domandi fadalli. L-ewwel wahda – jekk inti fil-kwistjoni ta’ l-Electrogas kellekx laqghat mad-diretturi Maltin ta’ l-Electrogas u qabel ma’ twiegeb nista naqralek e mail illi tghid hekk, e mail mibghuta minn Siemens, minn rapprezentat ta’ Siemens lid- diretturi ta’ l- Electrogas li tghid hekk: dear Yorgen, we just learned about the fact that Government of Malta is apparently still not in a position to give its concent to the waver request – li fiha inti kont invoult fuq il-pariri – and is now is asking more questions about the . . . variation. Have you had a chance to discuss with the respective people within Government of Malta yesterday? This is really frustrating and we don’t know whether everyone within Government is aware about the huge risk the further refusal of Government there is no draw down within the next days Electrogas is not able to pay it’s suppliers and the project might run into severe delays and significant additional cost will be incured. The Government of Malta is aware about this issue for the need to move. Dak illi jinteressani huwa u ghalhekk saqsejtek il-mistoqsija hija – have you had a chance to discuss with the respective people within Government of Malta yesterday
– u r-risposta tas-sur Fenech kienet: Marcus I am working on it as you know. I am confident it will be sorted today. Allura l- mistoqsija tieghi hija, inti qatt iltqajt ma’ diretturi Maltin ta’ l- Electrogas?
Dr. Peter Grech : Ara laqghat one to one ma’ diretturi Maltin ta’ l-Electrogas qatt.
Imh. A. Lofaro : Imma fi group iva?
Dr. Peter Grech : Jigifieri maghhom qatt.
Imh. A. Lofaro : Fi group, fi group.
Dr. Peter Grech : Pero’ meta kienu jigu l-bankiera minn barra, per ezempju niftakar illi Yorgen Fenech kien ikun hemm.
Dr. T. Comidini Cachia : Ok.
Dr. Peter Grech : Meta gieli kellna laqghat, ghax dan kien process twil, jigifieri gie li kien hemm laqghat il-Finanzi fejn kienu jigu rapprezentanti ta’ l-Electrogas, minghalija dak iz-zmien Catherine Halpin u as far as I know gieli gie Yorgen Fenech maghha. Mhux laqghat, jigifieri konna nkunu jiena u Victoria Buttigieg bhala avukati, mbaghad kien ikun hemm in-nies ohra tal-Finanzi, f’dak is- sens jigifieri.
Dr. T. Comidini Cachia : U ghal dawn il-laqghat min kien ikun hemm bhala rapprezentant tal-Gvern allura?
Dr. Peter Grech : Finanzi.
Dr. T. Comidini Cachia : Il-Finanzi.
Dr. Peter Grech : Alfred Camilleri principalment u nahseb li kien ikollu xi nies ohra mieghu.
Imh. J. Said Pullicino : Fuq il-kwistjoni tal-garanzija principalment kontu titkellmu?
Dr. T. Comidini Cachia : Fuq il-garanzija imma wkoll fuq il-pariri li tkellimna qabel dik kienet waver biex l-Electrogas talbet waver minn ghand il-lenders ghal certu kundizzjonijit li kienu mposti fuqhom fil- facilita li kienet inghatilhom, li l-Gvern kien qed jaghti garanzija taghha u talbu waver milli jissodisfaw dawk il-kundizzjonijiet halli jkunu jistghu maghmlu draw down mill-facilita. Il-parir li kien intalab minn ghand l-Avukat Generali kien parir illi mhux biss li jippermetti l-waver imma parir isma jekk is- signatories kienux saru sew, jekk kienx hemm l-approvazzjoni tal-Gvern u kien hemm ukoll il-mark ups ta’ kif jinkiteb il-parir f’dan is-sens. Pero’ dawk ha nipprezentawhom lill-Bord biex il-Bord jara t-tread shieha mhux sempliciment e mail wehidha.
Jiena l-ahhar domanda li ghandi minnnaha tieghi li hija dwar ir- rizenja tieghek. Huwa minnu illi qabel ma rrizenjajt inti gejt mitkellem minn ghand il-Ministru Zammit Lewis u minn ghand il- Prim Ministru Robert Abela?
Imh. M. Mallia : Again, we are treading on irrelevancy.
Dr. T. Comidini Cachia : Imma taghmel differenza pero’ jekk inkunux nafu . . . Imh. A. Lofaro : Imma ghaliex relevanti? Ghaliex?
Dr. T. Comidini Cachia : . . . jekk hu irrezenjax di sua sponte jew kienx intalabx jirrezenja.
Imh. A. Lofaro : X’inhi r-relevanza imma?
Dr. T. Comidini Cachia : Jien ghamilt – jekk il-Bord . . .
Imh. J. Said Pullicino : Jekk intalab jirrezenja forsi kellem lil xi hadd iehor iktar akkomodanti.
Dr. T. Comidini Cachia : Ghalhekk importanti d-domanda Sur Imhallef. Imh. A. Lofaro : Jekk ma thossokx komdu twegibiex, it’s up to you.
Imh. M. Mallia : Mhix daqshekk relevanti ghalina. Imh. A. Lofaro : It’s up to you.
Dr. Peter Grech : Le jiena ghamilt ittra ta’ rizenja fejn spjegajt. . . Imh. A. Lofaro : Ehe. Imma mhux dik kienet id-domanda.
Dr. Peter Grech : . . . naf ukoll li speci l-attitudni, l-idea kienet li nies f’certi karigi jinbidlu u jiena mbaghad ddecidejt illi speci I call it a day.
Imh. J. Said Pullicino : Ifhimni Dottoressa, kull aministrazzjoni gdida jekk jista’ jkun ikollha . . .
Dr. T. Comidini Cachia : Ir-risposta hija sufficjenti Sur Imhallef. Imh. J. Said Pullicino : Qed tifhem? Allura bizzejjed daqshekk. Imh. A. Lofaro : Hemm iktar domandi?
Dr. T. Comidini Cachia : Minn naha tieghi le. Imh. A. Lofaro : Dr. Azzopardi? No?
Dr. T. Comidini Cachia : Ma nafx jekk riedx izid xi haga . . .
Imh. A. Lofaro : Jekk trid tghidilna xi haga Dr. Grech, go ahead.
Dr. T. Comidini Cachia : Forsi anke mhux fil-prezenza taghna, ma ghandix diffikulta.
Imh. A. Lofaro : Jekk trid tghidilna xi haga . . . Imh. M. Mallia : Nahseb illi kollox irrisponda ta. Imh. A. Lofaro : Forsi hu – irid jghid xi haga hu.
Dr. Peter Grech : Tridu taghtuni direzzjoni, like what.
Dr. T. Comidini Cachia : Inti l-ewwel per ezempju meta semmejnielek l-FIAU ghidtilna ahjar fil-privat.
Imh. A. Lofaro : It is up to you.
Dr. Peter Grech : Imma nahseb illi no. Nahseb li nistghu . . . .
Dr. T. Comidini Cachia : Ma ghandix diffikulta. Jiena saqsejt kollox. Imh. A. Lofaro : Grazzi hafna Dr. Grech.
Imh. M. Mallia : Thank you Dr. Grech. Dr. Peter Grech : Nirringrazzjakom.
Imh. A. Lofaro : Thank you.